تجوید فرقان صفحه 55

از اینجاست که در تفاسیر کلام الهی مباحث مختلفی چون علوم لغت، عقاید، فقه، اصول، شأن نزول، ناسخ و منسوخ و علوم دیگر مطرح می شود.

3. در ترجمه امانت شرط است و همه معانی و مقاصد اصل باید ایفاء شود، (لذا) در ترجمه دعوی اطمینان است. خواننده می داند که مترجم تنها واسطه نقل بوده و فقط مراد و مدلول اصلی را برگردانده است.(1)

و برخی درباره مهم ترین تفاوت ترجمه و تفسیرِ یک کلام گفته اند:

در ترجمه، برگرداندن متن از زبانی به زبان دیگر مورد توجه بوده و مترجم حق اعمال نظر ندارد در صورتی که تفسیر با شرح و توضیح همراه بوده و مفسّر در بیان نظرات خود آزاد است.(2)

ج _ تدبّر

مفهوم تدبّر و گسترده آن

«تَدَبُّر»، از «دُبْر» یا «دُبُرْ» است، به معنی اندیشیدن در پشت و ماوراء امور می باشد(3) که «ژرف اندیشی» و «عاقبت اندیشی» را نظر دارد که نتیجه اش «کشف حقایقی است که در ابتدای امر و نظر سطحی، به چشم نمی آمد».(4)

و نیز گفته شده: «تدبّر» یعنی، تأمّل در پشت و روی شی ء و دور و نزدیک آن

1- 1. ر.ک : تاریخ قرآن، محمود رامیار، ص 647؛ ضمناً در این کتاب منابعی که تفصیلاً به تفاوت مذکور پرداخته اند معرفی گردیده از جمله، مناهل العرفان، 2/5 به بعد؛ الفرقان ابن خطیب: 273 به بعد...؛ تاریخ سیر ترجمه قرآن، 7، 9-115؛ وحی محمدی، 12.
2- 2. پرسش و پاسخ هایی در شناخت تاریخ و علوم قرآنی، ص 278.
3- 3. ر.ک : مفردات راغب، ص 165.
4- 4. پژوهشی پیرامون تدبّر در قرآن، ص 371.