- تقدیم به پیشگاه: 1
- سخن مترجم 3
- شریف رضی رحمه الله 6
- مقدمه مؤلف 14
- ویژگی های امیرمؤمنان حضرت علی علیه السلام 19
- اشاره 19
- ویژگی های مولای ما، امیر مؤمنان، ابی الحسن علی بن ابی طالب علیه السلام 20
- اشاره 20
- فضیلت زیارت حضرت علیه السلام 21
- شمّه ای از ادله بر تعیین قطعی امیر مؤمنان علیه السلام 22
- اشعار 23
- بخشی از آثار و نشانه های امامت حضرت علی علیه السلام 29
- اشاره 29
- مرد خارجی که سگی سیاه شد 30
- امیر مؤمنان علیه السلام در کربلا 32
- تبسّم علی علیه السلام 33
- امیرمؤمنان علیه السلام و پرداخت بدهی پیامبر خدا صلی الله علیه و آله 36
- اسلام آوردن راهب 37
- پرچم دارِ معاویه 41
- صدمین نفر 41
- روایت میثم تمّار رضی الله عنه 42
- سفارش پیامبر 44
- مسند قضاوت 45
- باز گرداندن خورشید 45
- هدیه خداوند 47
- طغیان آب فرات 48
- لرزش زمین 48
- علی علیه السلام در بستر پیامبر خدا صلی الله علیه و آله 48
- نشان دادن پیامبر خدا صلی الله علیه و آله 49
- در جنگ نهروان 50
- اجازه برای عمره 53
- فرزند تو، حسین علیه السلام را می کشد 54
- هنگام شهادت 55
- اشاره 57
- حکایت های ویژه 57
- مژده تولّد جانشین پیامبر صلی الله علیه و آله 58
- نیکوکارترین مردم نزد پیامبر خدا صلی الله علیه و آله 59
- راز گویی خدا با علی علیه السلام 61
- امیر مؤمنان 62
- نام پدران امیر مؤمنان علیه السلام 63
- پارسایی امیر مؤمنان علیه السلام 64
- اشک معاویه 65
- وارثان زمین 65
- در برابر صاحب عرش 67
- علی علیه السلام در دل مؤمنان 67
- ماجرای نماز ابوبکر 69
- با سران کفر بجنگید 73
- شایسته تر برای خلافت 76
- ادای بدهی پیامبر خدا صلی الله علیه و آله 77
- اهمیّت بیت المال 78
- سخنرانی امام حسن علیه السلام پس از شهادت امیرمؤمنان علیه السلام 80
- غذای یک شب 80
- خرید پیراهن 81
- قضاوت هاو جواب مسائل 82
- اشاره 82
- نخستین داوری پس از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم 84
- کیفر مرد انصاری 85
- اگر علی نبود، عمر هلاک می شد 86
- حل مشکل 89
- چگونگی قطع دست 90
- شناسایی غلام 90
- کسی که بترساند، معذور است 90
- سخن گفتن خدا با بندگان 91
- مکانِ خدا 92
- فاصله میان مشرق و مغرب 93
- سؤال های ابن کواء از امیر مؤمنان علیه السلام 93
- داناترین یاران محمد صلی الله علیه و آله 93
- پرسش های اسقف نجران 95
- بخشی از سخن علی علیه السلام به مرد شامی 98
- سخنان کوتاه امیر مؤمنان علی علیه السلام 99
- اشاره 99
- خانه حکمت 100
- حکمت گُم شده مؤمن 100
- پنج سفارش ارزشمند 101
- زیاده روی در ستایش 101
- کلمه نمی دانم 102
- ماندگاری 102
- تدبیر سالمند 102
- ارزش هر انسان 102
- شیوه دریافت روایت 103
- در توضیح انا للَّه وانا الیه راجعون 103
- خواب با یقین 103
- سودمندترین سخن 104
- در برابر ستایش افراد 104
- سه ویژگی برآورده شدن نیازها 105
- آخر الزمان 105
- پیراهن کهنه و فروتنی دل 106
- امروز، روز کار 106
- دوست داران آخرت 107
- دو دشمن متفاوت 107
- قامَ فی مِثلِ هذِهِ 107
- رحمت پروردگار 108
- نادانی دانشمند 109
- فرجام ترک دین برای دنیا 109
- شگفتی های دل 109
- اهل بیت علیهم السلام 110
- وفا همراه راست گویی 111
- برای کوچ، آماده شوید 111
- کار در دنیا 112
- فاصله میان دو عمل 113
- مظلومیت علی علیه السلام پس از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم 113
- اندرز دهنده ها 114
- فرمانبری خدا 115
- زیاده مال و زیاده سخن 115
- پس از جنگ جمل 116
- پرهیز از زنان بد 116
- تعریف اسلام 117
- غیرت مرد و زن 117
- اشاره 117
- اسلام و ایمان 117
- ویژگی های بخیل و متکبر 118
- نتیجه کوتاهی در کار 119
- دنیا مثل مار است 119
- ابتدا و انتهای سرما 120
- سرکشی، پیمان شکنی وحیله 120
- بزرگی آفریدگار 120
- تقوا بهترین توشه 121
- دنیا بازار سودای آخرت 121
- دارایی و فرزندان 123
- دوست داشتن دنیا 123
- دوستی حقیقی 124
- خانه گذار 124
- ندای فرشته 124
- دعا، توبه، استغفار و شُکر 125
- جهاد زن 126
- میانه روی 126
- اندازه کمک 126
- جایگزینی 126
- صبر 127
- دوستی 127
- کمی عیال 127
- اندوه 127
- نماز و روزه واقعی 127
- دعا و دفع بلا 128
- پرهیز از ربا 128
- سفارش به کمیل 129
- منزلت آدمی 132
- زبان 132
- صبر تلخ 133
- پیروزی شکیبا 133
- آنچه از دست رود 133
- پسندیدن کار 133
- شروع کننده ستم 134
- درخواست های متفاوت 134
- در حق تردید نکرده ام 134
- به من دروغ گفته نشد 134
- دو گناه برای هر باطل 134
- اطمینان 135
- فرمانبری 135
- عهد و پیمان 135
- کوچ 135
- ایستادن در برابر حق 135
- بصیرت و هدایت 136
- در جایگاه تهمت 137
- اشاره 137
- پنهان کردن راز 137
- شیوه سرزنش 137
- خود رأیی 137
- ویژگی فرمانروایی 137
- نافرمانی آفریدگار 138
- پند به یاران 138
- ادای حق 138
- روزهایم را تباه کردند 139
- عمر کوتاه دنیا 140
- صاحب چشم 140
- فرصت ها 140
- غرور 140
- گناه نکردن 141
- نظرهای گوناگون 141
- یک وعده خوراک 141
- دشمن نادانی 141
- بازداشتن خطا کار 142
- لجاجت 142
- دور کردن بدی 142
- ترس از کار 142
- وسیله ریاست 142
- شکیبایی 143
- اشاره 143
- کوتاهی در کار 143
- بی تابی 143
- خلافت 143
- طمع 143
- کیمیای حکمت 144
- قیامت 146
- خزینه داری دیگران 146
- گفتار جاهلانه 146
- هوشیاری 147
- میل دل 147
- هنگامه خشم 147
- اشاره 147
- صرف دارایی 148
- زباله 148
- خستگی دل 148
- فرار از هدایت 149
- سوء استفاده از سخن حق 149
- چهره های هنگام بدی 150
- طبقات پست 150
- سپر محکم 151
- شراکت 152
- حق و باطل 152
- ستایش کوفه 152
- شباهت افراد به زمان 153
- سازش 153
- کار خیر 154
- دل مشغولی روزی 154
- یاد خدا و مرگ 154
- جامه بردباری 155
- ظرف دانش 155
- نتیجه حِلم 155
- سفارش به امام مجتبی علیه السلام 155
- دنیا 161
- محاسبه نفس 162
- اشاره 163
- افزوده ها 163
- بخشی از عهدنامه مالک اشتر 164
- چشم 169
- استقرار دین 169
- روزگار گزنده 169
- گزافه گو و اتهام زننده 170
- سخن جاهلانه 171
- دعا برای باران 171
- توحید و عدل 171
- عدالت، و پرهیز از ستم 172
- زینت در مصیبت 172
- وظیفه دانشمندان 173
- سخت ترین گناهان 173
- بدترین برادران 174
- جدایی از برادر مؤمن 174
- منابع: 174
سودمندترین سخن
ابن عباس رضی الله عنه می گفت: پس از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله از سخن هیچ کس مانند سخنی که امیرالمؤمنان علی بن ابیطالب علیه السلام برایم نوشت، سود نبردم. و آن سخن این بود:
أمَّا بَعدُ، فَإنَّ الْمَرءَ قَدْ یَسُرُّهُ دَرْکَ ما لَمْ یَکُنْ لِیَفُوْتَهُ وَیَسُوؤُهُ فَوْتَ ما لَمْ یَکُنْ
لِیُدْرِکَهُ فَلْیَکُنْ سُرورُکَ بِما نِلتَ مِنْ آخِرَتِکَ وَلْیَکُنْ أسَفُکَ عَلی ما فاتَکَ مِنْها
وَما نِلْتَ مِنْ دُنْیاکَ فَلا تَکْثُرْ بِهِ فَرَحاً وَما فاتَکَ مِنْها فَلا تَأْسَ عَلَیْهِ جَزَعاً
وَلْیَکُنْ هَمُّک فیما بَعْدَ المَوْتِ؛(1)
امّا بعد، گاهی به دست آوردن چیزی که از دست شخص نمی رفت، شادش می کند و از دست دادن آن چه به آن نمی رسید، ناراحتش می نماید؛ پس شادی ات باید برای آن چه از آخرتت، [بدان] دست یافته ای و ناراحتی ات برای آن چه، از آخرت خود از دست داده ای، باشد وبرای آن چه از دنیایت دست می یابی، زیاد شادمانی نکن و بر آن چه از دنیای تو از دست می رود، بی تابانه غصه مخور و باید همّت تو برای پس از مرگ باشد.
در برابر ستایش افراد
وقتی علی علیه السلام را در برابرش ستودند، می فرمود:
أللَّهُمّ اجْعَلْنا خَیْراً مِمَّا یَظُنُّونَ، وَاغْفِرلَنا ما لایَعْلَمُونَ؛(2)
خدایا! ما را بهتر از آن چه می پندارند، قرار ده و آن چه را نمی دانند بر ما ببخش.
1- 1. نهج البلاغه، فیض الاسلام، 873 ، ک 22.
2- 2. همان، 1131 ، ح 96.