- تقدیم به پیشگاه: 1
- سخن مترجم 3
- شریف رضی رحمه الله 6
- مقدمه مؤلف 14
- ویژگی های امیرمؤمنان حضرت علی علیه السلام 19
- اشاره 19
- اشاره 20
- ویژگی های مولای ما، امیر مؤمنان، ابی الحسن علی بن ابی طالب علیه السلام 20
- فضیلت زیارت حضرت علیه السلام 21
- شمّه ای از ادله بر تعیین قطعی امیر مؤمنان علیه السلام 22
- اشعار 23
- اشاره 29
- بخشی از آثار و نشانه های امامت حضرت علی علیه السلام 29
- مرد خارجی که سگی سیاه شد 30
- امیر مؤمنان علیه السلام در کربلا 32
- تبسّم علی علیه السلام 33
- امیرمؤمنان علیه السلام و پرداخت بدهی پیامبر خدا صلی الله علیه و آله 36
- اسلام آوردن راهب 37
- صدمین نفر 41
- پرچم دارِ معاویه 41
- روایت میثم تمّار رضی الله عنه 42
- سفارش پیامبر 44
- باز گرداندن خورشید 45
- مسند قضاوت 45
- هدیه خداوند 47
- علی علیه السلام در بستر پیامبر خدا صلی الله علیه و آله 48
- طغیان آب فرات 48
- لرزش زمین 48
- نشان دادن پیامبر خدا صلی الله علیه و آله 49
- در جنگ نهروان 50
- اجازه برای عمره 53
- فرزند تو، حسین علیه السلام را می کشد 54
- هنگام شهادت 55
- حکایت های ویژه 57
- اشاره 57
- مژده تولّد جانشین پیامبر صلی الله علیه و آله 58
- نیکوکارترین مردم نزد پیامبر خدا صلی الله علیه و آله 59
- راز گویی خدا با علی علیه السلام 61
- امیر مؤمنان 62
- نام پدران امیر مؤمنان علیه السلام 63
- پارسایی امیر مؤمنان علیه السلام 64
- وارثان زمین 65
- اشک معاویه 65
- علی علیه السلام در دل مؤمنان 67
- در برابر صاحب عرش 67
- ماجرای نماز ابوبکر 69
- با سران کفر بجنگید 73
- شایسته تر برای خلافت 76
- ادای بدهی پیامبر خدا صلی الله علیه و آله 77
- اهمیّت بیت المال 78
- غذای یک شب 80
- سخنرانی امام حسن علیه السلام پس از شهادت امیرمؤمنان علیه السلام 80
- خرید پیراهن 81
- قضاوت هاو جواب مسائل 82
- اشاره 82
- نخستین داوری پس از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم 84
- کیفر مرد انصاری 85
- اگر علی نبود، عمر هلاک می شد 86
- حل مشکل 89
- شناسایی غلام 90
- کسی که بترساند، معذور است 90
- چگونگی قطع دست 90
- سخن گفتن خدا با بندگان 91
- مکانِ خدا 92
- داناترین یاران محمد صلی الله علیه و آله 93
- سؤال های ابن کواء از امیر مؤمنان علیه السلام 93
- فاصله میان مشرق و مغرب 93
- پرسش های اسقف نجران 95
- بخشی از سخن علی علیه السلام به مرد شامی 98
- اشاره 99
- سخنان کوتاه امیر مؤمنان علی علیه السلام 99
- خانه حکمت 100
- حکمت گُم شده مؤمن 100
- زیاده روی در ستایش 101
- پنج سفارش ارزشمند 101
- کلمه نمی دانم 102
- ارزش هر انسان 102
- ماندگاری 102
- تدبیر سالمند 102
- شیوه دریافت روایت 103
- خواب با یقین 103
- در توضیح انا للَّه وانا الیه راجعون 103
- سودمندترین سخن 104
- در برابر ستایش افراد 104
- سه ویژگی برآورده شدن نیازها 105
- آخر الزمان 105
- امروز، روز کار 106
- پیراهن کهنه و فروتنی دل 106
- دوست داران آخرت 107
- دو دشمن متفاوت 107
- قامَ فی مِثلِ هذِهِ 107
- رحمت پروردگار 108
- شگفتی های دل 109
- نادانی دانشمند 109
- فرجام ترک دین برای دنیا 109
- اهل بیت علیهم السلام 110
- برای کوچ، آماده شوید 111
- وفا همراه راست گویی 111
- کار در دنیا 112
- مظلومیت علی علیه السلام پس از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم 113
- فاصله میان دو عمل 113
- اندرز دهنده ها 114
- زیاده مال و زیاده سخن 115
- فرمانبری خدا 115
- پس از جنگ جمل 116
- پرهیز از زنان بد 116
- اشاره 117
- تعریف اسلام 117
- غیرت مرد و زن 117
- اسلام و ایمان 117
- ویژگی های بخیل و متکبر 118
- نتیجه کوتاهی در کار 119
- دنیا مثل مار است 119
- ابتدا و انتهای سرما 120
- سرکشی، پیمان شکنی وحیله 120
- بزرگی آفریدگار 120
- تقوا بهترین توشه 121
- دنیا بازار سودای آخرت 121
- دوست داشتن دنیا 123
- دارایی و فرزندان 123
- دوستی حقیقی 124
- خانه گذار 124
- ندای فرشته 124
- دعا، توبه، استغفار و شُکر 125
- اندازه کمک 126
- جایگزینی 126
- جهاد زن 126
- میانه روی 126
- نماز و روزه واقعی 127
- دوستی 127
- صبر 127
- اندوه 127
- کمی عیال 127
- دعا و دفع بلا 128
- پرهیز از ربا 128
- سفارش به کمیل 129
- زبان 132
- منزلت آدمی 132
- پسندیدن کار 133
- آنچه از دست رود 133
- پیروزی شکیبا 133
- صبر تلخ 133
- دو گناه برای هر باطل 134
- در حق تردید نکرده ام 134
- شروع کننده ستم 134
- به من دروغ گفته نشد 134
- درخواست های متفاوت 134
- اطمینان 135
- ایستادن در برابر حق 135
- کوچ 135
- عهد و پیمان 135
- فرمانبری 135
- بصیرت و هدایت 136
- اشاره 137
- پنهان کردن راز 137
- شیوه سرزنش 137
- در جایگاه تهمت 137
- خود رأیی 137
- ویژگی فرمانروایی 137
- پند به یاران 138
- نافرمانی آفریدگار 138
- ادای حق 138
- روزهایم را تباه کردند 139
- فرصت ها 140
- غرور 140
- صاحب چشم 140
- عمر کوتاه دنیا 140
- یک وعده خوراک 141
- دشمن نادانی 141
- نظرهای گوناگون 141
- گناه نکردن 141
- بازداشتن خطا کار 142
- دور کردن بدی 142
- وسیله ریاست 142
- لجاجت 142
- ترس از کار 142
- خلافت 143
- اشاره 143
- شکیبایی 143
- بی تابی 143
- طمع 143
- کوتاهی در کار 143
- کیمیای حکمت 144
- گفتار جاهلانه 146
- خزینه داری دیگران 146
- قیامت 146
- هنگامه خشم 147
- میل دل 147
- اشاره 147
- هوشیاری 147
- صرف دارایی 148
- خستگی دل 148
- زباله 148
- فرار از هدایت 149
- سوء استفاده از سخن حق 149
- طبقات پست 150
- چهره های هنگام بدی 150
- سپر محکم 151
- حق و باطل 152
- شراکت 152
- ستایش کوفه 152
- شباهت افراد به زمان 153
- سازش 153
- کار خیر 154
- دل مشغولی روزی 154
- یاد خدا و مرگ 154
- ظرف دانش 155
- نتیجه حِلم 155
- جامه بردباری 155
- سفارش به امام مجتبی علیه السلام 155
- دنیا 161
- محاسبه نفس 162
- افزوده ها 163
- اشاره 163
- بخشی از عهدنامه مالک اشتر 164
- استقرار دین 169
- چشم 169
- روزگار گزنده 169
- گزافه گو و اتهام زننده 170
- توحید و عدل 171
- دعا برای باران 171
- سخن جاهلانه 171
- زینت در مصیبت 172
- عدالت، و پرهیز از ستم 172
- وظیفه دانشمندان 173
- سخت ترین گناهان 173
- جدایی از برادر مؤمن 174
- منابع: 174
- بدترین برادران 174
ظرف دانش
کُلُّ وِعاءٍ یَضیقُ بِما جُعِلَ فیهِ إلّا وِعاء العِلْمِ فإِنَّه یَتَّسِعُ؛(1)
هر ظرفی، با چیزی که در آن می گذارند، تنگ می شود، مگر ظرف دانش که جادار [تر] می شود.
نتیجه حِلم
أوَّلُ عوَضِ الحَلیمِ مِنْ حِلْمِهِ أنَّ النّاسَ أَنْصارُهُ عَلی الجاهِلِ؛(2)
نخستین [پاداشی] که انسانِ بردبار در مقابل بردباری اش دریافت می کند، این است که مردم، یاران او در برابر نادان هستند.
جامه بردباری
أفْضَلُ رِداءٍ یَرتَدی بِهِ الحِلمُ، فَإنْ لَمْ تَکُنْ حَلیماً فَتَحَلَّمْ فَإنَّهُ قَلَّ مَنْ تَشَبَّهَ بِقَوْمٍ إلَّا أوْشَکَ أنْ یَکُونَ مِنْهُم؛(3)
با ارزش ترین جامه ای که به تن می شود، بردباری است؛ پس اگر بردبار نیستی، خود را به صورتِ بردباران درآور؛ زیرا کم است کسی که شبیه گروهی شود و از آنان نگردد.
سفارش به امام مجتبی علیه السلام
بخشی از وصیّت علی علیه السلام به فرزندش امام ابی محمد حسن بن علی علیه السلام:
یا بُنَیَّ إنّی لَمّا رَأیتُنی قَدْ بَلَغْتُ سِنّاً وَرَأیْتنی أزْدادَ وَهْناً، أرَدتُ بِوَصِیَّتی إیّاکَ خِصالًا مِنْهُنّ: إنّی خِفتُ أَنْ یَعجَلَ بی أجَلَی قَبْلَ أنْ أُفْضی إلَیْکَ بِما فی
1- 1. نهج البلاغه، فیض الاسلام، 1179 ، ح 196 ..
2- 2. همان، ح 197 ..
3- 3. همان، 1180 ، ح 198 ..