رویکرد تطبیقی به پایان تاریخ از نگاه قرآن و نظریه های معاصر صفحه 203

مختلف و در یک سخن کوتاه آمادگی در برابر خطرات احتمالی یا استقبال از بشارت های آن کرد. جهان غرب به ویژه از دهه های پایانی قرن بیستم توجه خاصی به موضوع پایان تاریخ نشان داده است. به گونه ای که سبب راه یافتن این موضوع به ادبیات، خلق ادبیات مخصوص این مباحث در سینمای غرب، توسعۀ شبکه های رادیویی و تلویزیونی با هدف گفت وگو از پایان تاریخ، گسترش فعالیت های تبلیغی، تأسیس کرسی های آزاداندیشی، واحدهای درسی دانشگاهی و ایده پردازی توسط اندیشمندان غربی شد. دیدگاه های زیادی از سوی نظریه پردازان غربی طرح شده است که بعضی از این دیدگاه ها از آن جمله دیدگاه های فوکویاما، هانتینگتون، مک لوهان و تافلر بیش از همه شهرت جهانی یافته است. نوشتار حاضر این دیدگاه ها را از نگاه آیات قرآن مورد ارزیابی و نقد قرار خواهد داد. یادآور می شود؛ دیدگاه های مزبور افزون بر نقد و ردّ از سوی اندیشمندان جهان اسلام، از سوی اندیشمندان غربی نیز نقادی شده است. از این رو نوشتار حاضر با رویکردی تطبیقی به نقد و بررسی این نظریه ها می پردازد و به دنبال ردّ تفصیلی آن ها نیست؛ زیرا نوشتارهای مستقل در این خصوص ما را از این کار بی نیاز کرده است.

1. فرضیه پایان تاریخ

اشاره

فرضیه پایان تاریخ از جمله تراژدی های تلخ تاریخی است که باید در جهان امروز آن را جدی گرفت. روشن است این عنوان به معنای نفی استمرار رویدادهای تاریخی نیست، بلکه دوره ای از مراحل تاریخ است که