رویکرد تطبیقی به پایان تاریخ از نگاه قرآن و نظریه های معاصر صفحه 227

آیه13) و اصل عدم سلطه و مالکیت فردی بر فرد دیگر (سوره آل عمران، آیه64، 80) با تجویز آزادی های انسانی و نهی و نفی آزادی های حیوانی و بی قید و شرط، او را در جهت رسیدن به کمال هدایت می کند و به سرزنش کسانی می پردازد که براساس جهان بینی الحادی و انسان شناسی مادّی و اُمانیزم (انسان مداری به جای خدامداری) با نفی خیر مشترک موجود یا قابل شناسایی و یا مهمل و رهاانگاری انسان: «أَیَحسَبُ الإِنسانُ أَن یُترَکَ سُدیً» (سوره قیامه، آیه36) و خلاصه کردن انسان در «مَن غریزی» و اندیشه جبرگرایی (سوره نحل، آیه35) و حاکمیّت قدرت در روابط (سوره طه، آیه64) و منحصر دانستن زندگی به حیات دنیایی: «إِنْ هِی إِلَّا حَیاتُنَا الدُّنیا نَموتُ و نَحیَا» (سوره مؤمنون، آیه37) و سلب مسئولیّت آخرتی او: «بل یرید الإنسن لیفجر أمامه» (سوره قیامه، آیه5) و تأکید بر عدم ضرورت تربیت معنوی، آزادی را به صورت یک هدف (نه یک ارزش) رهایی مطلق و بی قید و شرط و مباح بودن همه چیز از جمله عدم پذیرش دین، یا پذیرش بردگی دیگران و... می دانند و با اعتقاد به اصالت فرد و لزوم حاکمیت امیال بر عقل، در جهت کسب لذت های حیوانی بیشتر و سود مادی افزون تر می کوشند و در صورت ضرورت، حد آزادی را فقط عدم تجاوز به آزادی دیگران می دانند.

قرآن کریم، هدف از تلاش های انسان را نه برای بازشناسی ارج خویش از سوی دیگران که برای رسیدن به پروردگار می داند: «یا أَیُّهَا الْإِنْسانُ إِنَّکَ کادِحٌ إِلی رَبِّکَ کَدْحاً فَمُلاقِیهِ» (سوره انشقاق، آیه6) (1) این مهم مقتضای