رویکرد تطبیقی به پایان تاریخ از نگاه قرآن و نظریه های معاصر صفحه 260

که در هر دوره نظام ارتباطی خاصی حاکم است: 1. شفاهی؛ 2. ارتباط کتبی و چاپی؛ 3. دهکده جهانی.

عصر ارتباط شفاهی و زندگی دودمانی و قبیله ای (شفاهی)

طبق نظریات مک لوهان؛ نخستین مرحله زندگی اجتماعی انسان، دوره تمدن های ابتدایی فاقد کتابت است که ویژگی هایی نظیر برتری تسلط بیان شفاهی و دریافت شنیداری است. این دوران را دوران دودمانی و قبیله ای می خواند که در آن انسان در یک مجموعه هماهنگ و طبیعی می زیسته است. پیوندها درون قبیله ای بوده است و افراد به صورت طایفه ها و قبیله های کوچک زندگی می کرده اند که در این مرحله زندگی اجتماعی همچنان که نشانه های آن بودند در برخی کشورهای عقب مانده یافت می شود افراد بی سوادند و اندیشه آن ها بدون هیچ گونه نظمی

رشد پیدا می کند و اطلاعات سینه به سینه منتقل می شوند. انسان

در این دوره به گونه ای طبیعی از هر پنج حس خود استفاده می کند و