رویکرد تطبیقی به پایان تاریخ از نگاه قرآن و نظریه های معاصر صفحه 34

سعادت برده و پیراسته از گناه می کنند.

«بلاغ»: راغب در معنای این واژه گفته است: مصدر از ریشه «بلغ» به معنای رسیدن به پایان و انتهای مقصد، خواه مکان باشد یا زمان یا امری معین؛ و گاهی به معنای نزدیک شدن به مقصد نهایی است؛ هرچند به پایان نرسد. (1) آن گاه با نظر به کاربردهای قرآنی آن، تبلیغ و رساندن، و کفایت و کافی بودن را از معانی بلاغ شمرده است (سوره ابراهیم، آیه52؛ سوره انبیاء، آیه106). (2)

برخی لغت پژوهان معاصر گفته اند: این واژه در اصل به معنای رسیدن به حدّ اعلی و مرتبۀ نهایی است. و همین نکته، آن را از مادۀ وصول جدا می کند. چون که «وصل الثمار»؛ میوه رسید؛ یا «وصل الصبی»؛ کودک بالغ شد گفته نمی شود. (3)

بلاغ در آیۀ شریفه به مفهوم رساندن به حدّ اعلی و وضوح است که شکی در آن نباشد. راغب نیز «بلاغ» در آیه را به کفایت معنا کرده بود که همین معنا را می رساند. میان مفسران، در مشارٌ إلیه واژه «هذا» گفت وگوست. برخی مقصود از آن را اشاره به محتوای سوره و برخی مضمون آیۀ پیش

_ وعدۀ حق تعالی _ و شماری اشاره به قرآن گرفته اند. صاحب الفرقان گفته است: «مراد از "هذا"، اشاره به میراث بری زمین از سوی صالحان است. تعبیر به بلاغ، سبب می شود قوم عبادت کننده با امید به این که به آن جامعۀ موعود برسند با هر سختی و دشواری به عبادت خدا مشغول شوند.

1- مفردات، ص144«بلغ».
2- مفردات، ص144«بلغ».
3- التحقیق فی کلمات القرآن، ج1، ص333«بلغ».