رویکرد تطبیقی به پایان تاریخ از نگاه قرآن و نظریه های معاصر صفحه 74

را فرامی گیرد.

مفسران شیعه و اهل سنت در تفسیر و تأویل آیه، بر یک نظر نبوده و اختلاف دیدگاه دارند. از این رو دیدگاه های هر دو گروه آورده می شود. هرچند این اختلاف دیدگاه ها بحث را اندکی با دشواری روبه رو کرده است.

دیدگاه مفسران شیعه

شاید به دلیل پیش گفته_ که آیه در میانۀ گفت وگو از قوم بنی اسرائیل قرار گرفته است_ مفسران، در بیان مفاد آیه اشارۀ صریحی به پایان تاریخ نداشته و با بهره جستن از روایات اهل بیت علیهم السلام، مفاد آن را به رخدادهای پایان تاریخ و امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف تأویل برده و از این رهگذر مفهومی عام از آیه برداشت کرده اند. براساس این برداشت، آیه از سنتی مکرر در تاریخ خبر می دهد که خدای سبحان سرانجام قوم ستمگر را نابود و قومی صالح را جانشین آنان قرار خواهد داد. همچنین تصویری از فرجام سرنوشت انسان که با ظلم و استضعاف به پایان نمی رسد و هر استضعافی به امتنان حق، برکشیدن و برجای نشاندن می انجامد به دست می دهد. اما چنان که اشاره شد این مفهوم از اطلاق آیه قابل برداشت بوده و آیه به پایان تاریخ نیز نظر دارد. و این معنا با روایات اهل بیت که در ادامه بازخوانی می شود استناد خواهد یافت.

مفسران شیعه، بر پایه روایات اهل بیت علیهم السلام آیه را بر حوادث آخرالزمان تأویل برده اند.

عن مفضل بن عمر قال: سمعت أبا عبد الله علیه السلام یقول: ان رسول الله صلی الله علیه و آله نظر الی علی و الحسن و الحسین علیهم السلام