رویکرد تطبیقی به پایان تاریخ از نگاه قرآن و نظریه های معاصر صفحه 86

می کند. (1) مفسران این معنا را مربوط به آخرالزمان دانسته و در ذیل آیه از چگونگی پیروزی کامل دین اسلام بر سایر ادیان بحث کرده اند. (2) روایات اهل بیت، این آیه را درباره امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف دانسته اند. (3)

سایر واژگان آیۀ شریفه معنای روشنی دارند که در ارتباط با موضوع پژوهش نیازی به تفسیر و تحلیل ندارند و در گفت وگوی مفسران، مفهوم آن ها روشن می شود.

تفسیر آیه

اشاره

از موارد قابل توجه در تفسیر این آیه هم سانی دیدگاه مفسران شیعه و اهل سنت در تطبیق آیه بر پایان تاریخ و به طور مشخص بر مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف است. (4) هرچند دیدگاه هر یک از فریقین تفصیلی دارد اما در نهایت ارتباط آن با پایان تاریخ مورد اتفاق هر دو گروه است. هم از این رو از بررسی جداگانه دیدگاه های مفسران فریقین عبور می کنیم و به مقداری که با موضوع نوشتار ارتباط پیدا می کند، دیدگاه مفسران را بررسی و تفصیل آن را به منابع مبسوط ارجاع می دهیم.

مقصود از «نور» در آیۀ شریفه دین اسلام است (5) که در آیۀ بعد

با تعبیر «بالهدی و دین الحق» آمده تا به برتری اسلام اشاره کند و

کنایه از این باشد که پیروان ادیان دیگر بر هدایت نبوده و راه باطل را

1- بحر العلوم، ج2، ص54؛ التحریر و التنویر، ج 10، ص74؛ تفسیر الکاشف، ج 4، ص33-34.
2- تفسیر ابن کثیر، ج4، ص119-121؛ تفسیرالصافی، ج 2، ص338.
3- تفسیر الصافی، ج 2، ص337-339.
4- بررسی تطبیقی تفسیر آیات مهدویت و...، ص34-82.
5- تفسیر الکاشف، ج4، ص33.