تعامل قرآن و علوم صفحه 101

(وَ مَنْ لَمْ یَحْکُمْ بِما أَنْزَلَ اللّهُ فَأُولئِکَ هُمُ الْکافِرُونَ ) ، (مائده/ 44)؛ «و کسانی که طبق آنچه خدا فرو فرستاده داوری نکرده اند، پس تنها آنان کافرند».

در حالی که نظام حقوقی رومی ژرمنی، منشأ حقوق را قانون می داند (1) قانونی که توسط بشر وضع می شود، انسانی که علم محدود و خطا پذیر دارد از این رو قوانین بشری دائماً در حال تغییر و آزمایش و خطاست.

و نیز نظام حقوق کامن لا منشأ حقوق را عرف و رویه قضایی قضات می دانند (2) در حالی که همان اشکال قبلی در اینجا نیز جاری است.

قرآن مبانی انسان شناختی، جهان شناختی و روش شناختی خاصی در مباحث سیاسی نیز دارد همان طور که اهداف ویژه ای را در سیاست مطرح می کند. طرح همه آن ها همان طور که قرآن گزاره های سیاسی خاصی دارد که اصول ویژه ای دارد در سیاست داخلی و خارجی را ارئه می کند مثل عدم جواز سلطه کافران بر مؤمنان در سیاست:

(وَ لَنْ یَجْعَلَ اللّهُ لِلْکافِرِینَ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ سَبِیلاً) ، (نساء/ 141)؛ «و خدا هیچ راهی برای (تسلّط ) کافران بر مؤمنان قرار نداده است».

البته این بحث در علوم انسانی دیگر مثل مدیریت، روان شناسی، جامعه شناسی و ... نیز سریان می یابد که در این مختصر نمی گنجد.

ج: نظریه پردازی های علمی قرآنی

-3

قرآن کریم برخی مطالب را در حوزه علوم انسانی مطرح می کند که سابقه ای در این دانش ها ندارد که می تواند به عنوان نظریه های رقیب در علوم انسانی مطرح شود. و موضوع پژوهش و عمل قرار گیرد تا نتایج درخشان آن ها روشن شود و

1- (1) . مقدمه علم حقوق، کاتوزیان، ناصر، ص 110.
2- (2) . همان.
3- (3) . تعبیر نظریه پردازی در این مورد با نوعی تسامح در تعبیر همراه است چرا که قرآن حقایق را بیان می کند نه نظریه های اثبات نشده در معرض آزمایش و خطارا.