تعامل قرآن و علوم صفحه 103

2. اقتصاد بدون ربا:

قرآن کریم در مباحث اقتصادی، معاملات ربوی را نفی می کند و آن را جنگ با خدا می نامد:

(فَأْذَنُوا بِحَرْبٍ مِنَ اللّهِ وَ رَسُولِهِ ...) ، (بقره/ 279)؛ «پس اعلام کنید که در جنگ با خدا و فرستاده اش هستید».

در حال که اقتصاد معاصر، رباخواری امری رایج و عادی شده است و تا چند سال قبل برخی اقتصادانان بانک بدون ربا را قابل اجرا نمی دانستند. اما با راهنمایی قرآن و به برکت انقلاب اسلامی بانک های غیر ربوی رایج شد و اکنون در جهان معاصر به صورت یک نظریه و پدیده رقیب برای اقتصاد ربوی آمده است.

هر چند که هنوز دیدگاه های اسلامی در این مورد به صورت کامل اجرا نشده است و نیازمند تکمیل تجربه عملی آن است. اما اگر نظریه قرآنی اقتصاد بدون ربا به صورت نظام مند و عملی ارایه و به صورت کامل اجرا شود تحوّلی در اقتصاد به وجود می آورد و اقتصاد کشورها را شکوفا و به سوی تولید واقعی و بهتر پیش می برد.

3. تأثیر عوامل معنوی در اقتصاد:

معمولاً در دانش اقتصاد عوامل مادی مؤثر در رشد یا کاهش رشد اقتصادی مد نظر قرار می گیرد ولی از عوامل معنوی غفلت می شود. اما قرآن کریم در کنار عوامل مادی به عوامل معنوی رشد اقتصادی جامعه توجه کرده است و می فرماید:

(وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُری آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَیْهِمْ بَرَکاتٍ مِنَ السَّماءِ) ، (اعراف/ 96)؛ «و اگر (بر فرض) اهل آبادی ها ایمان می آوردند و خودنگه داری می کردند، حتماً برکاتی از آسمان و زمین بر آنان می گشودیم».

یعنی ایمان و تقوا موجب نزول برکات آسمانی (مثل باران و ...) و رشد اقتصادی جامعه می شود.

البته بررسی این مطلب و نتایج آن نیازمند تحقیق نظری و میدانی وسیع است.

4. تأثیر عوامل معنوی در کنترل افراد، بازدارندگی از تخلفات ضمانت اجرای قوانین: معمولاً در نظام های حقوق معاصر برای ضمانت اجرای قانون تنبیه های