تعامل قرآن و علوم صفحه 107

(وَ نَفَخْتُ فِیهِ مِنْ رُوحِی ) ، (حجر/ 29)؛ «و از روح خود در او دمیدم».

(إِنّا هَدَیْناهُ السَّبِیلَ إِمّا شاکِراً وَ إِمّا کَفُوراً) ، (انسان/ 3)؛ «در واقع، ما او را به راه (راست) راه نمایی کردیم، در حالی که یا سپاس گزار است، یا بسیار ناسپاس است».

ب: اهداف تربیت: اعم از اهداف واسطه ای مثل عبادت، تعلیم، تزکیه و ... و هدف نهایی کمال انسان که قرب الی الله و ملاقات اوست.

(هُوَ الَّذِی بَعَثَ فِی الْأُمِّیِّینَ رَسُولاً مِنْهُمْ یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیاتِهِ وَ یُزَکِّیهِمْ وَ ...) ، (جمعه/ 2)؛ «او کسی است که در میان درس ناخواندگان فرستاده ای از خودشان برانگیخت؛ که آیاتش را بر آنان می خواند [و پیروی می کند] و رشدشان می دهد [و پاکشان می گرداند] و کتاب [خدا] و فرزانگی به آنان می آموزد».

(یا أَیُّهَا الْإِنْسانُ إِنَّکَ کادِحٌ إِلی رَبِّکَ کَدْحاً فَمُلاقِیهِ ) ، (انشقاق/ 6)؛ «ای انسان! در حقیقت، تو به سوی پروردگارت کاملاً تلاش می کنی (و رنج می کشی) و او را ملاقات می کنی».

ج: روش های تربیتی مثل: هشدار (انذار) بشارت (تبشیر) مقایسه، دعوت به تفکر و تعقل و تدبّر و ...

د: اصول تربیت: مثل تدریجی بودن تربیت از منظر قرآن و ... وقتی این موارد روشن شد کم کم نظام تربیتی قرآن شکل می گیرد. (1) و این امر با کمک علوم تربیتی و براساس ادبیات آن سامان می یابد.

3. نگاه علمی به قرآن:

مفسّر قرآن می تواند از منظر یکی از علوم انسانی به آیات قرآن نظر کند، (البته با رعایت ضوابط و روش های معتبر و ...) برای مثال اگر کسی با نگاه مدیریتی به آیات قرآن بنگرید و آن ها را مورد بررسی و تحلیل قرار دهد در این رویکرد غالب آیات قرآن، آیات مدیریتی خواهد بود. در حالی که ظاهر آن آیات قصص گذشتگان است مثلاً:

قرآن کریم در قصه موسی درخواست ها مدیریتی او از خدا را این گونه بر می شمرد: