- مقدمه 1
- اشاره 3
- اشاره 7
- ب: علم به معنای عام 8
- الف. اهداف اصلی و فرعی آیات علمی قرآن 13
- ب: قلمرو علوم تجربی در قرآن 15
- ج: قطعیت و عدم قطعیت علوم تجربی 21
- د: رابطه قرآن و علوم تجربی 23
- ه : تعارضات ادعایی بین قرآن و علم 25
- اشاره 29
- الف. شمارگان آیات علمی 29
- ب: اقسام آیات علمی 30
- ج: تأثیر علوم تجربی در فهم آیات قرآن 32
- د: قرآن زمینه ساز پیدایش و رشد علوم 33
- اشاره 46
- اشاره 54
- اول: موافقان تفسیر علمی 54
- دوم: مخالفان تفسیر علمی 60
- سوم: دیدگاه تفصیل در تفسیر علمی 63
- اشاره 69
- الف) استخراج همه علوم از قرآن کریم 69
- ب) تطبیق و تحمیل نظریات علمی بر قرآن کریم 70
- ج) استخدام علوم برای فهم و تبیین بهتر قرآن 71
- د: نظریه پردازی های علمی قرآن و جهت دهی به مبانی علوم انسانی 72
- اشاره 76
- الف: قطعی نبودن غالب مطالب علوم تجربی 77
- ب: وجود اشارات علمی در قرآن و لزوم استفاده از علوم تجربی در فهم و تفسیر آن ها 78
- ج: همه علوم از ظواهر آیات قرآن قابل استفاده نیست 79
- د: رابطه سازگارانه بین قرآن و علم 79
- اشاره 80
- ه : هدف اصلی قرآن هدایت مردم به سوی خداست 80
- ب) معیارهای خاص روش تفسیر علمی قرآن 81
- الف) معیارهای عام در روش تفسیر قرآن 81
- اشاره 92
- پیشینه 94
- مفهوم شناسی 94
- اشاره 95
- اول: نقش قرآن در علوم انسانی 95
- الف: نوگستری (ایجاد یا گسترش برخی از علوم انسانی) 95
- ب: جهت دهی به مبانی و اهداف علوم انسانی 99
- ج: نظریه پردازی های علمی قرآنی 101
- د: اصلاح و بازسازی علوم انسانی 104
- اشاره 105
- الف: تأثیر علوم انسانی در فهم و تفسیر بهتر قرآن (سامان دهی تفسیرهای تخصصی قرآن) 105
- دوم: نقش علوم انسانی در مورد قرآن 105
- ب: اثبات اعجاز علمی قرآن در حوزه علوم انسانی 108
- سوم: روش شناسی 110
- اشاره 110
- الف: استفاده از مبانی و قواعد و روش های تفسیر قرآن 110
- ب: رعایت گونه صحیح تفسیر علمی 111
- ج: استفاده از شیوه مطالعات میان رشته ای 113
- اشاره 114
- چهارم: آسیب شناسی 114
- ب: راهکارها 115
- الف: آسیب ها 115
- اشاره 116
- اشاره 127
- الف. قطعی نبودن غالب مطالب علوم تجربی 127
- ب: وجود اشارات علمی در قرآن و لزوم استفاده از علوم تجربی در فهم و تفسیر آن ها 129
- د: رابطه سازگارانه بین قرآن و علم 130
- ج: همه علوم از ظواهر آیات قرآن قابل استفاده نیست 130
- الف) استخراج همه علوم از قرآن کریم 131
- ه : هدف اصلی قرآن هدایت مردم به سوی خداست 131
- اشاره 131
- ب) تطبیق و تحمیل نظریات علمی بر قرآن کریم 132
- ج) استخدام علوم برای فهم و تبیین بهتر قرآن 133
- اشاره 141
- الف: در حوزه علوم طبیعی 141
- ب: در حوزه علوم انسانی 142
- اشاره 143
- الف) چیستی اعجاز علمی قرآن 144
- 1. نیروی جاذبه 180
- اشاره 180
- 2. حرکت های خورشید 181
- 3. زوجیّت 185
- 4. لقاح (زایا کردن گیاهان و ابرها توسط بادها) 186
- 5. چینش مراحل آفرینش انسان 188
- اشاره 196
- اول: کلیات و مباحث نظری 197
- دوم: قرآن و علوم طبیعی 202
- سوم: قرآن و علوم انسانی 215
- چهارم: قرآن و علوم عقلی 225
- پنجم: منابع لاتین 226
- ششم: سایت های مرتبط با قرآن و علم 226
اسلام و هیئت ترجمه سید هادی خسروشاهی و علوم اسلامی و نقش آن در تحول علمی جهان، آلدو میه لی، ترجمه محمدرضا شجاع رضوی و دکتر اسدالله علوی، تاریخ التمدن الاسلامی، جرجی زیدان و شیعه پایه گذار علوم اسلامی، سید حسن صدر و پویایی فرهنگ و تمدن اسلام و ایران، علی اکبر ولایتی، و علل پیشرفت و انحطاط مسلمین، زین العابدین قربانی، که در ضمن مباحث به تاثیرات قرآن در پیشرفت تمدن اسلامی و علوم بشری اشاره کرده اند.
ه : کتاب هایی که به رابطه قرآن با علم تجربی خاصی پرداخته اند، یا موضوع مشخص بین رشته ای را در حوزه قرآن و علم، دنبال کرده اند، از جمله:
الکون و الارض و الانسان فی القرآن العظیم، عبدالحمید اعرابی، قرآن و گیاهخواری، جمشید ایمانی راد، باد و باران در قرآن، مهدی بازرگان، هفت آسمان، محمدباقر بهبودی، خلق الانسان بین الطب و القرآن، محمدعلی البای، تکامل در قرآن، علی مشکینی، قرآن و روانشناسی، محمدعثمان نجاتی، الالوان فی القرآن الکریم، عبدالمنعم الهاشمی.
5- اهمیت علم از منظر قرآن
قرآن کریم بیش از هفتصد بار ماده «علم» را به شکل های گوناگون به کار برده است، و دانایان را با نادانان مساوی ندانسته است (1) بلکه دانشمندان را بر دیگران برتری داده است. (2) یعنی علم را یکی از معیارهای برتری انسان ها بر همدیگر قرار داده است و در برخی موارد گواهی «صاحبان علم» را همردیف گواهی خدا و فرشتگان قرار داده است، (3) که این مطلب به قول امام غزالی «در فضیلت و نبالت علم کفایت داشت». (4)
1- (1) . زمر/ 9.
2- (2) . مجادله/ 11.
3- (3) . احیاء علوم الدین، ج 1، ص 11.
4- (4) . (شَهِدَ اللّهُ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلاّ هُوَ وَ الْمَلائِکَهُ وَ أُولُوا الْعِلْمِ قائِماً بِالْقِسْطِ ) ، (آل عمران/ 18)