تعامل قرآن و علوم صفحه 129

گذاشته می شود. و استفاده از نوع دوم در تفسیر علمی قرآن صحیح نیست ، چرا که نظریه های ظنّیِ علوم گاهی صدها سال در حوزه علم می ماند سپس تغییر می کند، (1) پس نمی توان تفسیر قرآن را بر آن ها بنا نهاد.

ب: وجود اشارات علمی در قرآن و لزوم استفاده از علوم تجربی در فهم و تفسیر آن ها

در قرآن کریم بیش از 1322 آیه وجود دارد که به مطالب علمی و طبیعت و انسان و ... اشاره دارد. (2) که این آیات حداقل سه گانه است:

اول: اشارات علمی به پدیده های طبیعی مثل حیوانات و طبیعت. (3) که به ظاهر نکته شگفت انگیز یا اعجازآمیزی را در بر ندارد. ولی همین اشارات علمی توجه انسان را به طبیعت و کیهان و ... جلب کرده و زمینه ساز پیشرفت علوم تجربی در جهان اسلام شده است.

دوم: اشارت شگفت انگیز علمی قرآن، یعنی آیاتی که به مطالب علمی ویژه ای اشاره می کند صدور آن ها از یک فرد درس ناخوانده در محیط جزیره العرب در صدر اسلام بسیار بعید بوده است، برای مثال اشارات قرآن به حرکت زمین (4) که بر خلاف هیئت بطلمیوسی و دیدگاه مشهور کیهان شناسی در آن عصر بوده است.

البته این گونه موارد اعجاز علمی قرآن بشمار نمی آید چرا که مثلاً در مورد حرکت زمین دیدگاه غیرمشهور در یونان قبل از اسلام وجود داشته است. (5)

سوم: اشارات اعجازآمیز علمی قرآن، یعنی گاهی قرآن کریم به زوجیت عام موجودات، (6) نیروی جاذبه، (7) حرکت های خورشید، (8) مراحل آفرینش انسان (9) و لقاح

1- (1) . هم چون نظریه ی بطلمیوسی ( ptoemaos - قرن دوم میلادی) در مورد این که زمین مرکز جهان است و خورشید و ستارگان در هفت فلک به دور آن می چرخند. این نظریه حدود چهارده قرن بر فکر بشر سایه افکنده بود. سپس توسط کپلر و کپرنیک و گالیله دگرگون شد و دیدگاه کنونی (یعنی حرکت زمین به دور خورشید) جای آن را گرفت.
2- (2) . الحبّال، محمد چمپل و مقداد مرعی الجواری، العلوم فی القرآن، ص 35 - 36.
3- (3) . ر.ک: غاشیه/ 17 و نحل/ 5 - 14 و...
4- (4) . نحل/ 89.
5- (5) . اولین بار فیثاغورث سپس فلوته خوس وار شمیدس به حرکت زمین معتقد شدند (شهرستانی، سید هبه الدین، اسلام و هیئت، ص 44.
6- (6) . یس/ 36.
7- (7) . رعد/ 2 و لقمان/ 10.
8- (8) . یس/ 38.
9- (9) . حج/ 5، مومنون/ 12 - 14.