- مقدمه 1
- اشاره 3
- اشاره 7
- ب: علم به معنای عام 8
- الف. اهداف اصلی و فرعی آیات علمی قرآن 13
- ب: قلمرو علوم تجربی در قرآن 15
- ج: قطعیت و عدم قطعیت علوم تجربی 21
- د: رابطه قرآن و علوم تجربی 23
- ه : تعارضات ادعایی بین قرآن و علم 25
- اشاره 29
- الف. شمارگان آیات علمی 29
- ب: اقسام آیات علمی 30
- ج: تأثیر علوم تجربی در فهم آیات قرآن 32
- د: قرآن زمینه ساز پیدایش و رشد علوم 33
- اشاره 46
- اشاره 54
- اول: موافقان تفسیر علمی 54
- دوم: مخالفان تفسیر علمی 60
- سوم: دیدگاه تفصیل در تفسیر علمی 63
- اشاره 69
- الف) استخراج همه علوم از قرآن کریم 69
- ب) تطبیق و تحمیل نظریات علمی بر قرآن کریم 70
- ج) استخدام علوم برای فهم و تبیین بهتر قرآن 71
- د: نظریه پردازی های علمی قرآن و جهت دهی به مبانی علوم انسانی 72
- اشاره 76
- الف: قطعی نبودن غالب مطالب علوم تجربی 77
- ب: وجود اشارات علمی در قرآن و لزوم استفاده از علوم تجربی در فهم و تفسیر آن ها 78
- د: رابطه سازگارانه بین قرآن و علم 79
- ج: همه علوم از ظواهر آیات قرآن قابل استفاده نیست 79
- ه : هدف اصلی قرآن هدایت مردم به سوی خداست 80
- اشاره 80
- الف) معیارهای عام در روش تفسیر قرآن 81
- ب) معیارهای خاص روش تفسیر علمی قرآن 81
- اشاره 92
- مفهوم شناسی 94
- پیشینه 94
- اول: نقش قرآن در علوم انسانی 95
- اشاره 95
- الف: نوگستری (ایجاد یا گسترش برخی از علوم انسانی) 95
- ب: جهت دهی به مبانی و اهداف علوم انسانی 99
- ج: نظریه پردازی های علمی قرآنی 101
- د: اصلاح و بازسازی علوم انسانی 104
- دوم: نقش علوم انسانی در مورد قرآن 105
- الف: تأثیر علوم انسانی در فهم و تفسیر بهتر قرآن (سامان دهی تفسیرهای تخصصی قرآن) 105
- اشاره 105
- ب: اثبات اعجاز علمی قرآن در حوزه علوم انسانی 108
- سوم: روش شناسی 110
- اشاره 110
- الف: استفاده از مبانی و قواعد و روش های تفسیر قرآن 110
- ب: رعایت گونه صحیح تفسیر علمی 111
- ج: استفاده از شیوه مطالعات میان رشته ای 113
- اشاره 114
- چهارم: آسیب شناسی 114
- ب: راهکارها 115
- الف: آسیب ها 115
- اشاره 116
- اشاره 127
- الف. قطعی نبودن غالب مطالب علوم تجربی 127
- ب: وجود اشارات علمی در قرآن و لزوم استفاده از علوم تجربی در فهم و تفسیر آن ها 129
- ج: همه علوم از ظواهر آیات قرآن قابل استفاده نیست 130
- د: رابطه سازگارانه بین قرآن و علم 130
- ه : هدف اصلی قرآن هدایت مردم به سوی خداست 131
- الف) استخراج همه علوم از قرآن کریم 131
- اشاره 131
- ب) تطبیق و تحمیل نظریات علمی بر قرآن کریم 132
- ج) استخدام علوم برای فهم و تبیین بهتر قرآن 133
- اشاره 141
- الف: در حوزه علوم طبیعی 141
- ب: در حوزه علوم انسانی 142
- اشاره 143
- الف) چیستی اعجاز علمی قرآن 144
- 1. نیروی جاذبه 180
- اشاره 180
- 2. حرکت های خورشید 181
- 3. زوجیّت 185
- 4. لقاح (زایا کردن گیاهان و ابرها توسط بادها) 186
- 5. چینش مراحل آفرینش انسان 188
- اشاره 196
- اول: کلیات و مباحث نظری 197
- دوم: قرآن و علوم طبیعی 202
- سوم: قرآن و علوم انسانی 215
- چهارم: قرآن و علوم عقلی 225
- ششم: سایت های مرتبط با قرآن و علم 226
- پنجم: منابع لاتین 226
قرآن و علم وجود ندارد. و همین مطلب نیز در ضمن تفسیر علمی روشن می شود.
ه : هدف اصلی قرآن هدایت مردم به سوی خداست
در قرآن مکرر بیان شده که این کتاب برای هدایت مردم (1) و خارج ساختن آنان از تاریکی ها به سوی نور است، (2) بنابراین اگر اشارات علمی در قرآن وجود دارد در همین راستاست یعنی اشارت علمی قرآن گاهی به عنوان نشانه های خدا (3) و گاهی به عنوان شواهد معاد (4) بیان شده است پس بیان مطالب علمی هدف اصلی قرآن نیست و قرآن کتاب کیهان شناسی و فیزیک و... نیست.
5- روش شناسی برداشت علمی از قرآن
اشاره
از آن جا که نظریه پردازی های علمی قرآن، زیرمجموعه روش تفسیر علمی قرآن قرار می گیرد و این روش تفسیری دارای گونه های مختلف است لازم است این گونه ها مشخص شود تا جایگاه نظریه پردازی و رمز آن از تفسیر به رأی و تحمیل بر قرآن روشن شود.
الف) استخراج همه علوم از قرآن کریم
طرفداران قدیمی تفسیر علمی؛ مانند: ابن أبی الفضل المرسی، غزالی و ... کوشیده اند تا همه علوم را از قرآن استخراج کنند؛ زیرا عقیده داشتند که همه چیز در قرآن وجود دارد و در این راستا، آیاتی را که ظاهر آن ها با یک قانون علمی سازگار بود، بیان می کردند و هر گاه ظواهر قرآن کفایت نمی کرد، دست به تأویل، می زدند و ظواهر آیات را به نظریات و علومی که در نظر داشتند، بر می گرداندند و از این جا بود که علم هندسه، حساب، پزشکی، هیأت، جبر ، مقابله و جدل را از قرآن استخراج می نمودند.
1- (1) . ر.ک: بقره/ 2 و 97 و 185، آل عمران/ 138، اعراف/ 203، یونس/ 57 و...
2- (2) . ابراهیم/ 1.
3- (3) . ر.ک: رعد/ 2 - 4.
4- (4) . ر.ک: حج/ 5.