تعامل قرآن و علوم صفحه 132

برای مثال، از آیه شریفه (إِذا مَرِضْتُ فَهُوَ یَشْفِینِ ) (1) ابراهیم علیه السلام نقل می کند که: وقتی من بیمار شدم، اوست که شفامی دهد، علم پزشکی را استخراج کردند (2) و علم جبر را از حروف مقطعه اوایل سوره ها استفاده کردند (3) و از آیه شریفه (إِذا زُلْزِلَتِ الْأَرْضُ زِلْزالَها) زمین لرزه سال 702 هجری قمری را پیش بینی کردند. (4)

روشن است که این نوع تفسیر علمی، منجر به تأویلات زیاد در آیات قرآن، بدون رعایت قواعد ادبی، ظواهر و معانی لغوی آن ها می شود.

از همین روست که بسیاری از مخالفان، تفسیر علمی را نوعی تأویل و مجازگویی دانسته اند (5) که البته در این قسم از تفسیر علمی، اشکالات وارد است.

ب) تطبیق و تحمیل نظریات علمی بر قرآن کریم

این شیوه از تفسیر علمی، در یک قرن اخیر رواج یافته و بسیاری از افراد با مسلّم پنداشتن قوانین و نظریات علوم تجربی سعی کردند تا آیاتی موافق آن ها در قرآن بیابند و هرگاه آیه ای موافق با آن نمی یافتند، دست به تأویل یا تفسیر به رأی زده و آیات را بر خلاف معانی ظاهری، حمل می کردند.

مثال این گونه تفسیر، در تفسیر آیه 189 سوره اعراف از عبدالرزاق نوفل بیان شد که «نفس» را، به معنای پروتون و «زوج» را الکترون معنا کردند و گفتند: منظور قرآن، این است که همه شما را از پروتون و الکترون که اجزای مثبت و منفی اتم است، آفریدیم. (6) در این تقسیر، حتّی معنای لغوی و اصطلاحی نفس را نکردند.

این گونه تفسیر علمی، در یک قرن اخیر ، در مصر و ایران رایج شد و موجب بدبینی برخی دانشمندان مسلمان نسبت به مطلق تفسیر علمی گردید و یک سره

1- (1) . شعراء/ 80.
2- (2) . ابوحامد غزالی، جواهر القرآن، ص 27، فصل پنجم.
3- (3) . التفسیر و المفسّرون، ج 2، ص 481، به نقل از ابن ابی الفضل مرسی.
4- (4) . البرهان فی علوم القرآن، ج 2، صص 181 - 182.
5- (5) . ر.ک : التفسیر و المفسّرون، ج 2، صص 454 تا 495.
6- (6) . عبدالرزاق نوفل، القرآن و العلم الحدیث، ص 156.