- مقدمه 1
- اشاره 3
- اشاره 7
- ب: علم به معنای عام 8
- الف. اهداف اصلی و فرعی آیات علمی قرآن 13
- ب: قلمرو علوم تجربی در قرآن 15
- ج: قطعیت و عدم قطعیت علوم تجربی 21
- د: رابطه قرآن و علوم تجربی 23
- ه : تعارضات ادعایی بین قرآن و علم 25
- اشاره 29
- الف. شمارگان آیات علمی 29
- ب: اقسام آیات علمی 30
- ج: تأثیر علوم تجربی در فهم آیات قرآن 32
- د: قرآن زمینه ساز پیدایش و رشد علوم 33
- اشاره 46
- اول: موافقان تفسیر علمی 54
- اشاره 54
- دوم: مخالفان تفسیر علمی 60
- سوم: دیدگاه تفصیل در تفسیر علمی 63
- اشاره 69
- الف) استخراج همه علوم از قرآن کریم 69
- ب) تطبیق و تحمیل نظریات علمی بر قرآن کریم 70
- ج) استخدام علوم برای فهم و تبیین بهتر قرآن 71
- د: نظریه پردازی های علمی قرآن و جهت دهی به مبانی علوم انسانی 72
- اشاره 76
- الف: قطعی نبودن غالب مطالب علوم تجربی 77
- ب: وجود اشارات علمی در قرآن و لزوم استفاده از علوم تجربی در فهم و تفسیر آن ها 78
- د: رابطه سازگارانه بین قرآن و علم 79
- ج: همه علوم از ظواهر آیات قرآن قابل استفاده نیست 79
- ه : هدف اصلی قرآن هدایت مردم به سوی خداست 80
- اشاره 80
- الف) معیارهای عام در روش تفسیر قرآن 81
- ب) معیارهای خاص روش تفسیر علمی قرآن 81
- اشاره 92
- مفهوم شناسی 94
- پیشینه 94
- اول: نقش قرآن در علوم انسانی 95
- اشاره 95
- الف: نوگستری (ایجاد یا گسترش برخی از علوم انسانی) 95
- ب: جهت دهی به مبانی و اهداف علوم انسانی 99
- ج: نظریه پردازی های علمی قرآنی 101
- د: اصلاح و بازسازی علوم انسانی 104
- دوم: نقش علوم انسانی در مورد قرآن 105
- الف: تأثیر علوم انسانی در فهم و تفسیر بهتر قرآن (سامان دهی تفسیرهای تخصصی قرآن) 105
- اشاره 105
- ب: اثبات اعجاز علمی قرآن در حوزه علوم انسانی 108
- اشاره 110
- سوم: روش شناسی 110
- الف: استفاده از مبانی و قواعد و روش های تفسیر قرآن 110
- ب: رعایت گونه صحیح تفسیر علمی 111
- ج: استفاده از شیوه مطالعات میان رشته ای 113
- اشاره 114
- چهارم: آسیب شناسی 114
- ب: راهکارها 115
- الف: آسیب ها 115
- اشاره 116
- اشاره 127
- الف. قطعی نبودن غالب مطالب علوم تجربی 127
- ب: وجود اشارات علمی در قرآن و لزوم استفاده از علوم تجربی در فهم و تفسیر آن ها 129
- ج: همه علوم از ظواهر آیات قرآن قابل استفاده نیست 130
- د: رابطه سازگارانه بین قرآن و علم 130
- ه : هدف اصلی قرآن هدایت مردم به سوی خداست 131
- الف) استخراج همه علوم از قرآن کریم 131
- اشاره 131
- ب) تطبیق و تحمیل نظریات علمی بر قرآن کریم 132
- ج) استخدام علوم برای فهم و تبیین بهتر قرآن 133
- الف: در حوزه علوم طبیعی 141
- اشاره 141
- ب: در حوزه علوم انسانی 142
- اشاره 143
- الف) چیستی اعجاز علمی قرآن 144
- 1. نیروی جاذبه 180
- اشاره 180
- 2. حرکت های خورشید 181
- 3. زوجیّت 185
- 4. لقاح (زایا کردن گیاهان و ابرها توسط بادها) 186
- 5. چینش مراحل آفرینش انسان 188
- اشاره 196
- اول: کلیات و مباحث نظری 197
- دوم: قرآن و علوم طبیعی 202
- سوم: قرآن و علوم انسانی 215
- چهارم: قرآن و علوم عقلی 225
- ششم: سایت های مرتبط با قرآن و علم 226
- پنجم: منابع لاتین 226
(نمل/ 18).
2/2- سخن گفتن انسان با حیوانات و بالعکس در جریان هدهد و سلیمان.
(فَمَکَثَ غَیْرَ بَعِیدٍ فَقالَ أَحَطْتُ بِما لَمْ تُحِطْ بِهِ وَ جِئْتُکَ مِنْ سَبَإٍ بِنَبَإٍ یَقِینٍ ) ؛ «و (مدتی) نه چندان دراز درنگ کرد (تا هدهد آمد) و گفت: «به چیزی احاطه یافتم که تو بدان احاطه نیافته ای؛ و از (سرزمین) سبا خبر بزرگِ یقینی، برای تو آورده ام»، (نمل/ 22).
3- پزشکی
3/1- شفا بودن قرآن برای دردهای جسمانی، روحی، روانی و ... (وَ نُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ ما هُوَ شِفاءٌ) ؛ «و از قرآن، آنچه را که آن درمان و رحمتی برای مؤمنان است، فرو می فرستیم»، (اسراء/ 82).
4- هواشناسی
4/1- تأثیر امور معنوی در بارش باران.
(فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ إِنَّهُ کانَ غَفّاراً * یُرْسِلِ السَّماءَ عَلَیْکُمْ مِدْراراً) ؛ «و گفتم: «از پروردگارتان آمرزش بخواهید؛ [چرا] که او بسیار آمرزنده است * تا (باران) آسمان را پی درپی بر شما [فرو] فرستد»، (نوح/ 10-11).
ب: در حوزه علوم انسانی
1- علوم تربیتی
1/1- نظام تربیتی قرآنی
1/2- تأثیر آموزه های جهان شناسی و انسان شناسی قرآن در مبانی علوم تربیتی
1/3- تأثیر آموزه های قرآنی در حوزه روش های تربیتی
1/4- تأثیر آموزه های قرآنی در حوزه اهداف تربیت
تذکر: مثال های متعددی در این موارد گذشت.
2- اقتصاد
2/1- نظام اقتصادی مبتنی بر قرآن.
2/2- اقتصاد بدون ربا (مثال آن گذشت)
2/3- تأثیر عوامل معنوی (تقوا) در رشد اقتصادی
(وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُری آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَیْهِمْ بَرَکاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ وَ لکِنْ
کَذَّبُوا فَأَخَذْناهُمْ بِما کانُوا یَکْسِبُونَ ) ؛ «و اگر (بر فرض) اهل آبادی ها ایمان می آوردند و خودنگه داری می کردند، حتماً برکاتی از آسمان و زمین بر آنان می گشودیم؛ ولیکن (آنان حق را) تکذیب کردند؛ پس به خاطر آنچه همواره کسب می کردند، گرفتارشان کردیم»، (اعراف/ 96).
کَذَّبُوا فَأَخَذْناهُمْ بِما کانُوا یَکْسِبُونَ ) ؛ «و اگر (بر فرض) اهل آبادی ها ایمان می آوردند و خودنگه داری می کردند، حتماً برکاتی از آسمان و زمین بر آنان می گشودیم؛ ولیکن (آنان حق را) تکذیب کردند؛ پس به خاطر آنچه همواره کسب می کردند، گرفتارشان کردیم»، (اعراف/ 96).
3- روان شناسی
3/1- تشکیل انسان از جسم و روح الهی (توضیح آن گذشت)
4- حقوق
4/1- نظام حقوقی خاص قرآن
5- سیاست
5/1 - نظام سیاسی قرآنی (مشروعیت از بالا به پایین)
6- جامعه شناسی:
6/1 - نظام اجتماعی مبتنی بر قرآن.
6/2 - سنت ها و قوانین ثابت حاکم بر جامعه
7- مدیریت
7/1- نظام مدیریتی مبتنی بر قرآن (مدیریت رحمانی)
7/2- طرح عنصر شرح صدر در مدیریت
(قالَ رَبِّ اشْرَحْ لِی صَدْرِی * وَ یَسِّرْ لِی أَمْرِی * وَ احْلُلْ عُقْدَهً مِنْ لِسانِی ) ؛ «(موسی) گفت: «پروردگارا! سینه ام را برایم بگشا * و کارم را برایم آسان گردان * و گره از زبانم بگشای»، (طه/ 25-27).
جمع بندی و نتیجه گیری
قرآن کریم در حوزه های مختلف علوم حقایق علمی بیان کرده که هنوز در علم کشف و تأیید نشده است و این موارد می تواند به عنوان نظریه پردازی های علمی قرآن به دانشنمدان علوم جدید عرضه شود تا زمینه پژوهش های جدید و جهت دهی به مبانی و اهداف علوم فراهم گردد و منتهی به تولید علم جدید گردد. البته استنباط نظریه های علمی از قرآن دارای مبانی، روش و ضوابط خاصی است که اگر رعایت شود نظریه ای معتبر ارایه می شود.