- مقدمه 1
- اشاره 3
- اشاره 7
- ب: علم به معنای عام 8
- الف. اهداف اصلی و فرعی آیات علمی قرآن 13
- ب: قلمرو علوم تجربی در قرآن 15
- ج: قطعیت و عدم قطعیت علوم تجربی 21
- د: رابطه قرآن و علوم تجربی 23
- ه : تعارضات ادعایی بین قرآن و علم 25
- الف. شمارگان آیات علمی 29
- اشاره 29
- ب: اقسام آیات علمی 30
- ج: تأثیر علوم تجربی در فهم آیات قرآن 32
- د: قرآن زمینه ساز پیدایش و رشد علوم 33
- اشاره 46
- اول: موافقان تفسیر علمی 54
- اشاره 54
- دوم: مخالفان تفسیر علمی 60
- سوم: دیدگاه تفصیل در تفسیر علمی 63
- الف) استخراج همه علوم از قرآن کریم 69
- اشاره 69
- ب) تطبیق و تحمیل نظریات علمی بر قرآن کریم 70
- ج) استخدام علوم برای فهم و تبیین بهتر قرآن 71
- د: نظریه پردازی های علمی قرآن و جهت دهی به مبانی علوم انسانی 72
- اشاره 76
- الف: قطعی نبودن غالب مطالب علوم تجربی 77
- ب: وجود اشارات علمی در قرآن و لزوم استفاده از علوم تجربی در فهم و تفسیر آن ها 78
- د: رابطه سازگارانه بین قرآن و علم 79
- ج: همه علوم از ظواهر آیات قرآن قابل استفاده نیست 79
- ه : هدف اصلی قرآن هدایت مردم به سوی خداست 80
- اشاره 80
- ب) معیارهای خاص روش تفسیر علمی قرآن 81
- الف) معیارهای عام در روش تفسیر قرآن 81
- اشاره 92
- مفهوم شناسی 94
- پیشینه 94
- اول: نقش قرآن در علوم انسانی 95
- اشاره 95
- الف: نوگستری (ایجاد یا گسترش برخی از علوم انسانی) 95
- ب: جهت دهی به مبانی و اهداف علوم انسانی 99
- ج: نظریه پردازی های علمی قرآنی 101
- د: اصلاح و بازسازی علوم انسانی 104
- الف: تأثیر علوم انسانی در فهم و تفسیر بهتر قرآن (سامان دهی تفسیرهای تخصصی قرآن) 105
- دوم: نقش علوم انسانی در مورد قرآن 105
- اشاره 105
- ب: اثبات اعجاز علمی قرآن در حوزه علوم انسانی 108
- سوم: روش شناسی 110
- الف: استفاده از مبانی و قواعد و روش های تفسیر قرآن 110
- اشاره 110
- ب: رعایت گونه صحیح تفسیر علمی 111
- ج: استفاده از شیوه مطالعات میان رشته ای 113
- اشاره 114
- چهارم: آسیب شناسی 114
- ب: راهکارها 115
- الف: آسیب ها 115
- اشاره 116
- اشاره 127
- الف. قطعی نبودن غالب مطالب علوم تجربی 127
- ب: وجود اشارات علمی در قرآن و لزوم استفاده از علوم تجربی در فهم و تفسیر آن ها 129
- ج: همه علوم از ظواهر آیات قرآن قابل استفاده نیست 130
- د: رابطه سازگارانه بین قرآن و علم 130
- ه : هدف اصلی قرآن هدایت مردم به سوی خداست 131
- الف) استخراج همه علوم از قرآن کریم 131
- اشاره 131
- ب) تطبیق و تحمیل نظریات علمی بر قرآن کریم 132
- ج) استخدام علوم برای فهم و تبیین بهتر قرآن 133
- اشاره 141
- الف: در حوزه علوم طبیعی 141
- ب: در حوزه علوم انسانی 142
- اشاره 143
- الف) چیستی اعجاز علمی قرآن 144
- 1. نیروی جاذبه 180
- اشاره 180
- 2. حرکت های خورشید 181
- 3. زوجیّت 185
- 4. لقاح (زایا کردن گیاهان و ابرها توسط بادها) 186
- 5. چینش مراحل آفرینش انسان 188
- اشاره 196
- اول: کلیات و مباحث نظری 197
- دوم: قرآن و علوم طبیعی 202
- سوم: قرآن و علوم انسانی 215
- چهارم: قرآن و علوم عقلی 225
- ششم: سایت های مرتبط با قرآن و علم 226
- پنجم: منابع لاتین 226
اما ادعای اعجاز علمی نکرده اند (1) و برخی دانشمندان نیز آیات دیگر قرآن (مرسلات/ 25 و فاطر/ 41) را اشاره ای به نیروی جاذبه دانسته اند ولی ادعای اعجاز علمی در آن مورد نکرده اند. (2)
با توجه به اینکه واژه «عمد» جمع و به معنای «ستون ها» است ممکن است نیروی جاذبه یکی از مصادیق آیه باشد یعنی احتمال دارد نیروها ( ستون ها)ی متعددی بین کرات آسمانی وجود داشته باشد که هنوز کشف نشده باشد.
البته پذیرش اینکه آیات (رعد/ 2 و لقمان/ 10) بر نیروی جاذبه دلالت کند متوقف بر آن است که واژه «سماوات» به معنای کرات آسمانی باشد. چون این واژه در در قرآن دارای معانی متعدد (مثل: جهت بالا، جوّ زمین، کرات آسمانی، آسمان معنوی و...) (3) است، ولی در اینجا می توان ادعا کرد که کرات آسمانی می تواند از مصادیق آیات فوق باشد.
بنابراین برخی محققان برآنند که می توان گفت که: آیات (رعد/ 2 و لقمان/ 10) به نیروی جاذبه اشاره دارد و با توجه به عدم آگاهی مردم و دانشمندان عصر نزول قرآن، از نیروی جاذبه، عظمت بیانات قرآن و رازگویی و اعجاز علمی آن در این مورد روشن می شود. (4)
2. حرکت های خورشید
قرآن در آیات متعددی (یس/ 40 - 37 و انبیاء/ 33 و رعد/ 2 و فاطر/ 13 و زمر/ 5 و لقمان/ 29 و ابراهیم/ 33) به حرکت های خورشید اشاره کرده و برخی
1- (1) . ر.ک: معارف قرآن، استاد مصباح یزدی، ص 247 - 248 و مطالب شگفت انگیز قرآن، گودرز نجفی، ص 41 - 46 و المعجزه القرآنیه، دکتر محمد حسن هیتو، ص 180 و التمهید فی علوم القران، آیت اللَّه معرفت، ج 6، ص 122 - 128 و نگرشی بر علوم طبیعی در قرآن، لطیف راشدی، ص 50.
2- (2) . اعجاز قرآن از نظر علوم امروزی، یداللَّه نیازمند شیرازی، ص 88 - 99 و الفرقان فی تفسیر القرآن دکتر صادقی، ج 21، ص 341 و مطالب شگفت انگیز قرآن، گودرز نجفی، ص 43 و دانش عصر فضا، نوری، ص 55 و نمونه، ج 18، ص 187.
3- (3) . ر.ک: التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، مصطفوی ماده سمو و نمونه، ج 1، ص 65 و پژوهش در اعجاز علمی قرآن، پیشین، ص 126.
4- (4) . ر.ک: پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، پیشین، ص 155.