- مقدمه 1
- اشاره 3
- اشاره 7
- ب: علم به معنای عام 8
- الف. اهداف اصلی و فرعی آیات علمی قرآن 13
- ب: قلمرو علوم تجربی در قرآن 15
- ج: قطعیت و عدم قطعیت علوم تجربی 21
- د: رابطه قرآن و علوم تجربی 23
- ه : تعارضات ادعایی بین قرآن و علم 25
- الف. شمارگان آیات علمی 29
- اشاره 29
- ب: اقسام آیات علمی 30
- ج: تأثیر علوم تجربی در فهم آیات قرآن 32
- د: قرآن زمینه ساز پیدایش و رشد علوم 33
- اشاره 46
- اشاره 54
- اول: موافقان تفسیر علمی 54
- دوم: مخالفان تفسیر علمی 60
- سوم: دیدگاه تفصیل در تفسیر علمی 63
- الف) استخراج همه علوم از قرآن کریم 69
- اشاره 69
- ب) تطبیق و تحمیل نظریات علمی بر قرآن کریم 70
- ج) استخدام علوم برای فهم و تبیین بهتر قرآن 71
- د: نظریه پردازی های علمی قرآن و جهت دهی به مبانی علوم انسانی 72
- اشاره 76
- الف: قطعی نبودن غالب مطالب علوم تجربی 77
- ب: وجود اشارات علمی در قرآن و لزوم استفاده از علوم تجربی در فهم و تفسیر آن ها 78
- د: رابطه سازگارانه بین قرآن و علم 79
- ج: همه علوم از ظواهر آیات قرآن قابل استفاده نیست 79
- ه : هدف اصلی قرآن هدایت مردم به سوی خداست 80
- اشاره 80
- الف) معیارهای عام در روش تفسیر قرآن 81
- ب) معیارهای خاص روش تفسیر علمی قرآن 81
- اشاره 92
- مفهوم شناسی 94
- پیشینه 94
- اول: نقش قرآن در علوم انسانی 95
- اشاره 95
- الف: نوگستری (ایجاد یا گسترش برخی از علوم انسانی) 95
- ب: جهت دهی به مبانی و اهداف علوم انسانی 99
- ج: نظریه پردازی های علمی قرآنی 101
- د: اصلاح و بازسازی علوم انسانی 104
- الف: تأثیر علوم انسانی در فهم و تفسیر بهتر قرآن (سامان دهی تفسیرهای تخصصی قرآن) 105
- دوم: نقش علوم انسانی در مورد قرآن 105
- اشاره 105
- ب: اثبات اعجاز علمی قرآن در حوزه علوم انسانی 108
- اشاره 110
- سوم: روش شناسی 110
- الف: استفاده از مبانی و قواعد و روش های تفسیر قرآن 110
- ب: رعایت گونه صحیح تفسیر علمی 111
- ج: استفاده از شیوه مطالعات میان رشته ای 113
- اشاره 114
- چهارم: آسیب شناسی 114
- ب: راهکارها 115
- الف: آسیب ها 115
- اشاره 116
- اشاره 127
- الف. قطعی نبودن غالب مطالب علوم تجربی 127
- ب: وجود اشارات علمی در قرآن و لزوم استفاده از علوم تجربی در فهم و تفسیر آن ها 129
- د: رابطه سازگارانه بین قرآن و علم 130
- ج: همه علوم از ظواهر آیات قرآن قابل استفاده نیست 130
- ه : هدف اصلی قرآن هدایت مردم به سوی خداست 131
- الف) استخراج همه علوم از قرآن کریم 131
- اشاره 131
- ب) تطبیق و تحمیل نظریات علمی بر قرآن کریم 132
- ج) استخدام علوم برای فهم و تبیین بهتر قرآن 133
- اشاره 141
- الف: در حوزه علوم طبیعی 141
- ب: در حوزه علوم انسانی 142
- اشاره 143
- الف) چیستی اعجاز علمی قرآن 144
- 1. نیروی جاذبه 180
- اشاره 180
- 2. حرکت های خورشید 181
- 3. زوجیّت 185
- 4. لقاح (زایا کردن گیاهان و ابرها توسط بادها) 186
- 5. چینش مراحل آفرینش انسان 188
- اشاره 196
- اول: کلیات و مباحث نظری 197
- دوم: قرآن و علوم طبیعی 202
- سوم: قرآن و علوم انسانی 215
- چهارم: قرآن و علوم عقلی 225
- ششم: سایت های مرتبط با قرآن و علم 226
- پنجم: منابع لاتین 226
شناور بودن در فضا ندانیم. (1)
برخی از محققان با نقد موارد فوق به این نتیجه رسیده اند که اشارات قرآن به حرکت های خورشید نوعی رازگویی علمی است، اما در بخشی که قبلاً توسط کتاب مقدس گزارش شده بود یعنی حرکت انتقالی دورانی خورشید، اعجاز علمی نیست اما در بخش هایی که بر خلاف هیئت بطلیموسی رایج در زمان نزول بیان داشته است (مثل حرکت انتقالی مستقیم، حرکت وضعی و حرکت تا زمان معین و حرکت درونی خورشید) اگر به قطعیت برسد، اعجاز علمی قرآن است. (2)
3. زوجیّت
در آیات متعددی از قرآن به زوجیت میوه ها و گیاهان و انسان ها اشاره شده است (رعد/ 2 و شعراء/ 7 و یس/ 36 و همین مضمون در حج/ 5 و لقمانن/ 10 و ق/ 7 و طه/ 53 و اعراف/ 189) و در برخی آیات به زوجیت چیزهایی اشاره می کند که انسان اطلاعی ندارد (یس/ 36) و در برخی آیات سخن از زوجیّت همه موجودات است (وَ مِنْ کُلِّ شَیْ ءٍ خَلَقْنا زَوْجَیْنِ لَعَلَّکُمْ تَذَکَّرُونَ ) ؛ (ذاریات/ 49).
واژه زوج در عالم حیوانات به نر و ماده گفته می شود و در غیر حیوانات به هر کدام از دو چیزی که قرینه یکدیگر است گفته می شود و به چیزهای مقارن مشابه و متضاد نیز اطلاق می شود. (3) از این رو برخی واژه زوج را در مورد ذرات درون اتم (الکترون و پروتون) و نیروهای مثبت و منفی به کار برده اند. (4)
بسیاری از مفسران و صاحبنظران با شگفتی آیات فوق را از اشارات علمی قرآن به مسأله زوجیت گیاهان و زوجیّت عام موجودات دانسته اند (5) و محمدتقی شریعتی این
1- (1) . پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، پیشین، ج 1، ص 168.
2- (2) . همان، ص 169.
3- (3) . ر.ک: مفردات راغب اصفهانی، ماده زوج و نمونه، ج 18، ص 377 - 378.
4- (4) . ر.ک: نمونه، همان و اعجاز قرآن، علامه طباطبای، ص 15 ویراسته علیرضا میرزا محمد، رابطه علم و دین، عباسعلی سرفرازی، ص 35 - 36 ومطالب شگفت انگیز قرآن، پیشین، ص 57 و 60 و القرآن و الطب، دکتر دیاب و دکتر قرقوز، ص 27 و 28 و زنده جاوید و اعجاز جاویدان، پیشین، ص 39 - 43 و نگرشی بر علوم طبیعی در قرآن، پیشین، ص 24.
5- (5) . ر.ک: نمونه، همان و اعجاز قرآن، علامه طباطبای، ص 15 ویراسته علیرضا میرزا محمد، رابطه