- مقدمه 1
- اشاره 3
- اشاره 7
- ب: علم به معنای عام 8
- الف. اهداف اصلی و فرعی آیات علمی قرآن 13
- ب: قلمرو علوم تجربی در قرآن 15
- ج: قطعیت و عدم قطعیت علوم تجربی 21
- د: رابطه قرآن و علوم تجربی 23
- ه : تعارضات ادعایی بین قرآن و علم 25
- الف. شمارگان آیات علمی 29
- اشاره 29
- ب: اقسام آیات علمی 30
- ج: تأثیر علوم تجربی در فهم آیات قرآن 32
- د: قرآن زمینه ساز پیدایش و رشد علوم 33
- اشاره 46
- اشاره 54
- اول: موافقان تفسیر علمی 54
- دوم: مخالفان تفسیر علمی 60
- سوم: دیدگاه تفصیل در تفسیر علمی 63
- اشاره 69
- الف) استخراج همه علوم از قرآن کریم 69
- ب) تطبیق و تحمیل نظریات علمی بر قرآن کریم 70
- ج) استخدام علوم برای فهم و تبیین بهتر قرآن 71
- د: نظریه پردازی های علمی قرآن و جهت دهی به مبانی علوم انسانی 72
- اشاره 76
- الف: قطعی نبودن غالب مطالب علوم تجربی 77
- ب: وجود اشارات علمی در قرآن و لزوم استفاده از علوم تجربی در فهم و تفسیر آن ها 78
- د: رابطه سازگارانه بین قرآن و علم 79
- ج: همه علوم از ظواهر آیات قرآن قابل استفاده نیست 79
- ه : هدف اصلی قرآن هدایت مردم به سوی خداست 80
- اشاره 80
- الف) معیارهای عام در روش تفسیر قرآن 81
- ب) معیارهای خاص روش تفسیر علمی قرآن 81
- اشاره 92
- مفهوم شناسی 94
- پیشینه 94
- اول: نقش قرآن در علوم انسانی 95
- اشاره 95
- الف: نوگستری (ایجاد یا گسترش برخی از علوم انسانی) 95
- ب: جهت دهی به مبانی و اهداف علوم انسانی 99
- ج: نظریه پردازی های علمی قرآنی 101
- د: اصلاح و بازسازی علوم انسانی 104
- دوم: نقش علوم انسانی در مورد قرآن 105
- الف: تأثیر علوم انسانی در فهم و تفسیر بهتر قرآن (سامان دهی تفسیرهای تخصصی قرآن) 105
- اشاره 105
- ب: اثبات اعجاز علمی قرآن در حوزه علوم انسانی 108
- سوم: روش شناسی 110
- اشاره 110
- الف: استفاده از مبانی و قواعد و روش های تفسیر قرآن 110
- ب: رعایت گونه صحیح تفسیر علمی 111
- ج: استفاده از شیوه مطالعات میان رشته ای 113
- اشاره 114
- چهارم: آسیب شناسی 114
- ب: راهکارها 115
- الف: آسیب ها 115
- اشاره 116
- اشاره 127
- الف. قطعی نبودن غالب مطالب علوم تجربی 127
- ب: وجود اشارات علمی در قرآن و لزوم استفاده از علوم تجربی در فهم و تفسیر آن ها 129
- د: رابطه سازگارانه بین قرآن و علم 130
- ج: همه علوم از ظواهر آیات قرآن قابل استفاده نیست 130
- ه : هدف اصلی قرآن هدایت مردم به سوی خداست 131
- الف) استخراج همه علوم از قرآن کریم 131
- اشاره 131
- ب) تطبیق و تحمیل نظریات علمی بر قرآن کریم 132
- ج) استخدام علوم برای فهم و تبیین بهتر قرآن 133
- اشاره 141
- الف: در حوزه علوم طبیعی 141
- ب: در حوزه علوم انسانی 142
- اشاره 143
- الف) چیستی اعجاز علمی قرآن 144
- 1. نیروی جاذبه 180
- اشاره 180
- 2. حرکت های خورشید 181
- 3. زوجیّت 185
- 4. لقاح (زایا کردن گیاهان و ابرها توسط بادها) 186
- 5. چینش مراحل آفرینش انسان 188
- اشاره 196
- اول: کلیات و مباحث نظری 197
- دوم: قرآن و علوم طبیعی 202
- سوم: قرآن و علوم انسانی 215
- چهارم: قرآن و علوم عقلی 225
- ششم: سایت های مرتبط با قرآن و علم 226
- پنجم: منابع لاتین 226
گزارش داده اند. برای مثال آیات فیزیک را 138 و آیات شیمی را 11 و زمین شناسی را 69 مورد گزارش کرده اند. (1)
البته به نظر می رسد که شمارگان مختلف آیات در این مبحث براساس دیدگاه های متفاوت در مورد مبانی تفسیر علمی و تعریف آیات علمی است. همان طور که وابسته به نظر مفسر در مورد دلالت آیه و تطابق آن با یافته های علوم تجربی است. هر چند که بسیاری از این تطبیق ها و دلالت ها مورد مناقشه قرار گرفته است. (2) علاوه بر آنکه نوع دلالت این آیات یکسان نیست (ادامه همین کتاب)
ب: اقسام آیات علمی
آیات علمی قرآن، آیاتی است که اشاره ای به مسائل طبیعی داشته باشد، اما این اشارات و گونه دلالت آن ها متفاوت است. از این رو آیات علمی قرآن به سه بخش قابل تقسیم است:
اول: اعجازهای علمی قرآن، یعنی رازگویی های علمی قرآن که در آیات بصورت واضح آمده است و در زمان نزول آیه کسی از آن اطلاع نداشته، بلکه مدت ها بعد از نزول آیه مطلب علمی آن توسط دانشمندان کشف شده است. (3)
مثل اشاره عملی قرآن به نیروی جاذبه، (4) حرکت های خورشید، (5) لقاح ابرها (6) و زوجیت عام موجودات (7) و مراحل خلقت انسان (8) که قرن ها بعد از نزول قرآن بشر به این مطالب علمی دست یافت. از این رو برخی مفسران قرآن این مطالب را
1- (1) . العلوم فی القرآن، ص 35 - 36.
2- (2) . ر.ک: «پژوهشی در اعجاز علمی قرآن» و «درآمدی بر تفسیر علمی قرآن» از نگارنده و نیز «تفسیر علمی قرآن» ناصر رفیعی محمدی.
3- (3) . رضائی اصفهانی، پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، ص 85.
4- (4) . رعد/ 2 و لقمان/ 10.
5- (5) . یس/ 38 و رعد/ 2.
6- (6) . حجر/ 12.
7- (7) . رعد/ 2 و یس/ 36 و شعراء/ 7.
8- (8) . مومنون/ 12 - 14 و حج/ 5 و غافر/ 67 و قیامت/ 37 - 39.