تعامل قرآن و علوم صفحه 7

منابع و روش های علمی که در قرآن به آن ها اشاره شده است:

قرآن کریم به روش های علمی یعنی چهار قسم علوم فوق و منابع مختلف علم اشاره کرده است؛ یعنی: گاهی به شیوه عقلی توجه کرده و انسان ها را به خردورزی و تفکر فرامی خواند و تشویق می کند. (1)

و گاهی توجه انسان را به طبیعت جلب می کند و او را به کیهان شناسی و طبیعت شناسی و انسان شناسی و... تشویق می کند. (2)

و گاهی توجه انسان را به عمق تاریخ جلب می کند و داستان های عبرت آموز پیامبران و ملت های پیشین را بیان می کند، و یا وقایع تاریخی صدر اسلام (همچون جنگ ها و...) را گزارش و ثبت می کند. (3)

و گاهی از وحی و الهامات الهی به انسان ها سخن می گوید (4) و علم الهی را که از نزد خدا به برخی انسان ها می رسد ( علم لدنی) گوشزد می کند. (5)

آری هر چند هدف قرآن بیان جزئیات تمام علوم بشری نیست (6) اما می توان در قرآن اشاراتی به علوم مختلف یافت. به عبارت دیگر قرآن به روش تعقلی، تجربی، نقلی و شهودی توجه کرده است و نمونه هایی از آن ها را در قرآن یادآوری نموده است و همین توجه قرآن به روش ها و منابع علوم، به معنای لزوم به کارگیری این منابع است.

3- کاربردهای علم در قرآن

اشاره

واژه «علم» در قرآن کریم به چند معنا به کار رفته است:

1- (1) . در مورد تعقل ر.ک: بقره/ 73 و 242، یوسف/ 2، انبیاء/ 10، مومنون/ 80، زخرف/ 3 و در مورد تفکر ر.ک: بقره/ 219، روم/ 8، آل عمران/ 191، نحل/ 44، حشر/ 21 و...
2- (2) . ر.ک: آیات سوره رعد/ 2 به بعد، حج/ 5، مومنون/ 12 - 21، نحل/ 3 - 17 و...
3- (3) . ر.ک: سوره انبیاء، یونس، یوسف و کهف و...
4- (4) . شوری/ 51، مومنون/ 27، طه/ 38.
5- (5) . (وَ عَلَّمْناهُ مِنْ لَدُنّا عِلْماً) ، (کهف/ 65)
6- (6) . در مباحث بعدی در این مورد توضیحات بیش تری خواهد آمد.