تعامل قرآن و علوم صفحه 80

قرآن کریم بارها انسان ها را به دانش افزایی فراخوانده است، و یا دانشمندان را تشویق و تمجید کرده است. (1) و همان طور که گذشت در موارد متعددی مطالب اعجازآمیز یا شگفت آمیز علمی بیان کرده است، قرآن کریم هیچ گاه سرستیز با علم و عالمان راستین نداشته است بلکه رابطه قرآن و علم سازگارانه و مثبت است. و تفسیر علمی قرآن نوعی توضیح همین مبناست.

البته برخی تعارضات ظاهری و ابتدایی بین قرآن و علم ادعا یا توهم شده که با تأمل و دقت در آیات و علوم، بر طرف می شود، و تعارض مستقر و حقیقی بین قرآن و علم وجود ندارد. و همین مطلب نیز در ضمن تفسیر علمی روشن می شود.

ه : هدف اصلی قرآن هدایت مردم به سوی خداست

در قرآن مکرر بیان شده که این کتاب برای هدایت مردم (2) و خارج ساختن آنان از تاریکی ها به سوی نور است، (3) بنابراین اگر اشارات علمی در قرآن وجود دارد در همین راستاست یعنی اشارت علمی قرآن گاهی به عنوان نشانه های خدا (4) و گاهی بعنوان شواهد معاد (5) بیان شده است پس بیان مطالب علمی هدف اصلی قرآن نیست و قرآن کتاب کیهان شناسی و فیزیک و... نیست.

6- معیارهای برداشت علمی از قرآن

اشاره

در روش های تفسیری دو گونه شرایط و معیار وجود دارد: یک قسم، شرایط و معیارهایی عام که باید در تمام روش های تفسیری مراعات شود؛ و قسم دوم، شرایط و معیارهای خاصّی که باید در هر روش تفسیر خاص رعایت گردد. در این جا هدف ما بیان شرایط و معیارهای قسم دوم است، اما برای یاد آوری، به قسم اول نیز اشاره می کنیم.

1- (1) . زمر/ 9، فاطر/ 28، مجادله/ 11 و...
2- (2) . ر.ک: بقره/ 2 و 97 و 185، آل عمران/ 138، اعراف/ 203، یونس/ 57 و...
3- (3) . ابراهیم/ 1.
4- (4) . ر.ک: رعد/ 2 - 4.
5- (5) . ر.ک: حج/ 5.