- مقدمه 1
- اشاره 3
- اشاره 7
- ب: علم به معنای عام 8
- الف. اهداف اصلی و فرعی آیات علمی قرآن 13
- ب: قلمرو علوم تجربی در قرآن 15
- ج: قطعیت و عدم قطعیت علوم تجربی 21
- د: رابطه قرآن و علوم تجربی 23
- ه : تعارضات ادعایی بین قرآن و علم 25
- الف. شمارگان آیات علمی 29
- اشاره 29
- ب: اقسام آیات علمی 30
- ج: تأثیر علوم تجربی در فهم آیات قرآن 32
- د: قرآن زمینه ساز پیدایش و رشد علوم 33
- اشاره 46
- اشاره 54
- اول: موافقان تفسیر علمی 54
- دوم: مخالفان تفسیر علمی 60
- سوم: دیدگاه تفصیل در تفسیر علمی 63
- الف) استخراج همه علوم از قرآن کریم 69
- اشاره 69
- ب) تطبیق و تحمیل نظریات علمی بر قرآن کریم 70
- ج) استخدام علوم برای فهم و تبیین بهتر قرآن 71
- د: نظریه پردازی های علمی قرآن و جهت دهی به مبانی علوم انسانی 72
- اشاره 76
- الف: قطعی نبودن غالب مطالب علوم تجربی 77
- ب: وجود اشارات علمی در قرآن و لزوم استفاده از علوم تجربی در فهم و تفسیر آن ها 78
- ج: همه علوم از ظواهر آیات قرآن قابل استفاده نیست 79
- د: رابطه سازگارانه بین قرآن و علم 79
- ه : هدف اصلی قرآن هدایت مردم به سوی خداست 80
- اشاره 80
- الف) معیارهای عام در روش تفسیر قرآن 81
- ب) معیارهای خاص روش تفسیر علمی قرآن 81
- اشاره 92
- مفهوم شناسی 94
- پیشینه 94
- اول: نقش قرآن در علوم انسانی 95
- اشاره 95
- الف: نوگستری (ایجاد یا گسترش برخی از علوم انسانی) 95
- ب: جهت دهی به مبانی و اهداف علوم انسانی 99
- ج: نظریه پردازی های علمی قرآنی 101
- د: اصلاح و بازسازی علوم انسانی 104
- الف: تأثیر علوم انسانی در فهم و تفسیر بهتر قرآن (سامان دهی تفسیرهای تخصصی قرآن) 105
- دوم: نقش علوم انسانی در مورد قرآن 105
- اشاره 105
- ب: اثبات اعجاز علمی قرآن در حوزه علوم انسانی 108
- اشاره 110
- سوم: روش شناسی 110
- الف: استفاده از مبانی و قواعد و روش های تفسیر قرآن 110
- ب: رعایت گونه صحیح تفسیر علمی 111
- ج: استفاده از شیوه مطالعات میان رشته ای 113
- اشاره 114
- چهارم: آسیب شناسی 114
- ب: راهکارها 115
- الف: آسیب ها 115
- اشاره 116
- اشاره 127
- الف. قطعی نبودن غالب مطالب علوم تجربی 127
- ب: وجود اشارات علمی در قرآن و لزوم استفاده از علوم تجربی در فهم و تفسیر آن ها 129
- ج: همه علوم از ظواهر آیات قرآن قابل استفاده نیست 130
- د: رابطه سازگارانه بین قرآن و علم 130
- ه : هدف اصلی قرآن هدایت مردم به سوی خداست 131
- الف) استخراج همه علوم از قرآن کریم 131
- اشاره 131
- ب) تطبیق و تحمیل نظریات علمی بر قرآن کریم 132
- ج) استخدام علوم برای فهم و تبیین بهتر قرآن 133
- اشاره 141
- الف: در حوزه علوم طبیعی 141
- ب: در حوزه علوم انسانی 142
- اشاره 143
- الف) چیستی اعجاز علمی قرآن 144
- 1. نیروی جاذبه 180
- اشاره 180
- 2. حرکت های خورشید 181
- 3. زوجیّت 185
- 4. لقاح (زایا کردن گیاهان و ابرها توسط بادها) 186
- 5. چینش مراحل آفرینش انسان 188
- اشاره 196
- اول: کلیات و مباحث نظری 197
- دوم: قرآن و علوم طبیعی 202
- سوم: قرآن و علوم انسانی 215
- چهارم: قرآن و علوم عقلی 225
- ششم: سایت های مرتبط با قرآن و علم 226
- پنجم: منابع لاتین 226
کشورهای شرقی است اما در این میان این مشکل برای مسلمانان بیشتر است چون بسیاری از مبانی و اهداف و روش های علوم انسانی جدید در تعارض با فرهنگ و عقاید آنهاست و در این میان بهترین کتابی که می تواند منبع حل این مشکل باشد قرآن کریم است که از طرف خدای حکیم و دانا برای تمام ساحت ها و ابعاد وجودی انسان راهکارهای اساسی و حکیمانه دارد.
از این رو لازم است این رابطه بررسی و راهکارها ارایه شود تا بشریت را به سعادت رهنمون شود.
مفهوم شناسی
مقصود از علوم انسانی ( Humanities Sciences )دانش هایی است که با موضوع انسان شکل گرفته است مثل جامعه شناسی، روان شناسی، مدیریت، سیاست و ... در برابر علوم طبیعی ( Natural Sciences )که با موضوع طبیعت شکل گرفته است مثل زیست شناسی، زمین شناسی، کیهان شناسی و ...
هر چند که هر دو در یک تقسیم بندی زیر مجموعه علوم تجربی قرار می گیرد که خود شاخه ای از علوم بشری (علوم تجربی - عقلی - نقلی - شهودی) است. البته در مورد تقسیمات علوم و تعریف هر کدام و چیستی آن ها و شیوه شکل گیری نظریه ها و تئوری های علمی دیدگاه های متفاوتی وجود دارد که پرداختن به آن ها از حوصله این نوشتار خارج است. (1)
پیشینه
رابطه قرآن و علوم سابقه ای هزار ساله دارد که با عنوان تفسیر علمی از آن یاد می شود. اما غالب این رابطه که در حوزه علوم طبیعی بوده است. (2)
1- (1) . ر.ک: درآمدی بر تفسیر علمی قرآن، ص 200، از نگارنده و نیز کتاب حدس ها و ابطال ها و کتاب منطق اکتشافات علمی، تألیف پوپر و ترجمه احمد آرام.
2- (2) . ر.ک: درآمدی بر تفسیر علمی قرآن، از نگارنده و سیر تطور تفسیر علمی، دکتر ناصر رفیعی و التفسیر العلمی فی المیزان، دکتر عمر ابوحجر.