- مقدمه 1
- اشاره 3
- اشاره 7
- ب: علم به معنای عام 8
- الف. اهداف اصلی و فرعی آیات علمی قرآن 13
- ب: قلمرو علوم تجربی در قرآن 15
- ج: قطعیت و عدم قطعیت علوم تجربی 21
- د: رابطه قرآن و علوم تجربی 23
- ه : تعارضات ادعایی بین قرآن و علم 25
- اشاره 29
- الف. شمارگان آیات علمی 29
- ب: اقسام آیات علمی 30
- ج: تأثیر علوم تجربی در فهم آیات قرآن 32
- د: قرآن زمینه ساز پیدایش و رشد علوم 33
- اشاره 46
- اول: موافقان تفسیر علمی 54
- اشاره 54
- دوم: مخالفان تفسیر علمی 60
- سوم: دیدگاه تفصیل در تفسیر علمی 63
- الف) استخراج همه علوم از قرآن کریم 69
- اشاره 69
- ب) تطبیق و تحمیل نظریات علمی بر قرآن کریم 70
- ج) استخدام علوم برای فهم و تبیین بهتر قرآن 71
- د: نظریه پردازی های علمی قرآن و جهت دهی به مبانی علوم انسانی 72
- اشاره 76
- الف: قطعی نبودن غالب مطالب علوم تجربی 77
- ب: وجود اشارات علمی در قرآن و لزوم استفاده از علوم تجربی در فهم و تفسیر آن ها 78
- د: رابطه سازگارانه بین قرآن و علم 79
- ج: همه علوم از ظواهر آیات قرآن قابل استفاده نیست 79
- ه : هدف اصلی قرآن هدایت مردم به سوی خداست 80
- اشاره 80
- ب) معیارهای خاص روش تفسیر علمی قرآن 81
- الف) معیارهای عام در روش تفسیر قرآن 81
- اشاره 92
- مفهوم شناسی 94
- پیشینه 94
- اول: نقش قرآن در علوم انسانی 95
- اشاره 95
- الف: نوگستری (ایجاد یا گسترش برخی از علوم انسانی) 95
- ب: جهت دهی به مبانی و اهداف علوم انسانی 99
- ج: نظریه پردازی های علمی قرآنی 101
- د: اصلاح و بازسازی علوم انسانی 104
- دوم: نقش علوم انسانی در مورد قرآن 105
- الف: تأثیر علوم انسانی در فهم و تفسیر بهتر قرآن (سامان دهی تفسیرهای تخصصی قرآن) 105
- اشاره 105
- ب: اثبات اعجاز علمی قرآن در حوزه علوم انسانی 108
- سوم: روش شناسی 110
- الف: استفاده از مبانی و قواعد و روش های تفسیر قرآن 110
- اشاره 110
- ب: رعایت گونه صحیح تفسیر علمی 111
- ج: استفاده از شیوه مطالعات میان رشته ای 113
- اشاره 114
- چهارم: آسیب شناسی 114
- ب: راهکارها 115
- الف: آسیب ها 115
- اشاره 116
- اشاره 127
- الف. قطعی نبودن غالب مطالب علوم تجربی 127
- ب: وجود اشارات علمی در قرآن و لزوم استفاده از علوم تجربی در فهم و تفسیر آن ها 129
- د: رابطه سازگارانه بین قرآن و علم 130
- ج: همه علوم از ظواهر آیات قرآن قابل استفاده نیست 130
- ه : هدف اصلی قرآن هدایت مردم به سوی خداست 131
- الف) استخراج همه علوم از قرآن کریم 131
- اشاره 131
- ب) تطبیق و تحمیل نظریات علمی بر قرآن کریم 132
- ج) استخدام علوم برای فهم و تبیین بهتر قرآن 133
- اشاره 141
- الف: در حوزه علوم طبیعی 141
- ب: در حوزه علوم انسانی 142
- اشاره 143
- الف) چیستی اعجاز علمی قرآن 144
- 1. نیروی جاذبه 180
- اشاره 180
- 2. حرکت های خورشید 181
- 3. زوجیّت 185
- 4. لقاح (زایا کردن گیاهان و ابرها توسط بادها) 186
- 5. چینش مراحل آفرینش انسان 188
- اشاره 196
- اول: کلیات و مباحث نظری 197
- دوم: قرآن و علوم طبیعی 202
- سوم: قرآن و علوم انسانی 215
- چهارم: قرآن و علوم عقلی 225
- ششم: سایت های مرتبط با قرآن و علم 226
- پنجم: منابع لاتین 226
جدید انسانی - قرآنی به وجود آورد. (1)
ب: جهت دهی به مبانی و اهداف علوم انسانی
یکی از از تأثیرات قرآن در علوم انسانی آن است که اهداف و مبانی جدیدی برای آن ها تعریف می کند که در اثر آن چهره علم تغییر می کند. برای مثال:
1. تأثیر قرآن در مبانی اهداف اقتصادی
قرآن در هدف گذاری اقتصادی چرخش اموال بین همه مردم و انباشت نشدن ثروت در قطب ثروتمند جامعه را مطرح می سازد.
(کَیْ لا یَکُونَ دُولَهً بَیْنَ الْأَغْنِیاءِ مِنْکُمْ ...) ، (سوره حشر، آیه 7)؛ «تا (ثروت ها) در میان توانگران شما [دست به دست] نگردد و ...».
(اعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوی ) ، (سوره مائده، آیه 8)؛ «عدالت کنید! که آن به خود نگه داری نزدیک تر است».
(لِیَقُومَ النّاسُ بِالْقِسْطِ ) ، (سوره حدید، آیه 25)؛ «تا مردم به دادگری برخیزند».
و در مبانی اقتصادی نگاه خاص قرآن نسبت به خدا، جهان و انسان مطرح می شود که در نظام اقتصادی تأثیر دارد مثلاً وقتی خدا محوری زیربنای اقتصاد باشد و انسان بنده و فرمانبردار خدا و جهان در خدمت انسان فرض شود. آنگاه اقتصاد با جهت گیری خدمت به انسان در راستای نزدیکی به خدا شکل می گیرد.
پس دیگر هدف اقتصاد ثروت آور محض نیست بلکه ثروتی مطلوب است که در راستای خداپرستی و عدالت باشد، با این نگاه مسئولان اقتصادی و برنامه ریزان اجازه ندارند که برای به دست آوردن رشد اقتصادی بیشتر هر گونه ظلم و بی عدالتی را روا دارند. و کارگزاران اقتصادی اجازه ندارند که از هر راه غیر مشروعی (مثل شراب سازی و ...) سود به دست آورند. هنگامی که مبانی و اهداف اقتصاد بر اساس آموزه های قرآن سامان یافت، کم کم چهره اقتصاد تغییر می کند و مکتب و نظام اقتصادی جدیدی در فضای میان رشته ای قرآن و اقتصاد شکل می گیرد.
1- (1) . توضیح این مطالب در مباحث بعدی خواهد آمد.