(علوم قرآن 2 ( اعجاز قرآن در علوم طبیعی و انسانی صفحه 124

بررسی: وجوه اول و دومی که علامه بلاغی در مورد اعجاز قرآن بیان کرده است، در سخنان پیشینیان ذکر شده اند؛ اما وجوه دیگر جدید هستند؛ به ویژه که این وجوه با رویکرد تطبیقی با تورات و انجیل بررسی شده اند و نیز به نوعی اعجاز قرآن به حوزه علوم انسانی (مثل حقوق، اخلاق و تربیت) گسترش داده شده است. از این رو می توان علامه بلاغی را از پیشگامان اعجاز علمی قرآن در حوزه علوم انسانی دانست. البته اعجاز اخلاقی به نوعی در سخنان علامه مجلسی مطرح شده بود.

4. شیخ محمد عبده (1266 - 1323ق)

محمد بن عبده بن حسن خیرالله شاگرد سید جمال الدین اسد آبادی و مفسّر قرآن است. از آثار او تفسیر عم جزء و شرح نهج البلاغه است. وی صاحب اصلی تفسیر المنار است. (1)

مهم ترین وجوه اعجاز قرآن که از آثار عبده برداشت می شوند (2)عبارتند از:

اول) بلاغت؛

دوم) تأثیر در نفوس؛

سوم) اسلوب ویژه و ساختار بی نظیر؛

چهارم) تطبیق آیات با مباحث علمی؛

مثلاً در تفسیر آیه شریفه (وَ السَّماءِ وَ ما بَناها) ، (3)به قانون جاذبه عمومی که

1- (1) . در حقیقت رشید رضا، تقریرات درس تفسیر محمد عبده را نگاشته است هر چند که نظرات خود را نیز در آن اشراب کرده است.
2- (2) . ر.ک: درآمدی بر تفسیر علمی قرآن، ص308، سیر تدوین و تطور تفسیر علمی قرآن، ص 172 - 168؛ اعجاز قرآن تاریخ و تحلیل، ص2 - 171.
3- (3) . شمس، آیه5.