(علوم قرآن 2 ( اعجاز قرآن در علوم طبیعی و انسانی صفحه 75

وجوه فوق اشاره شده بود؛ مثل اخبار غیبی، تحدّی و عجز مخالفان و نظریه بلاغت (که هم زمان در این قرن توسط خطّابی نیز مطرح شده و در ادامه بدان می پردازیم)؛ اما صرفه در قرن سوم توسط نظام مطرح شده بود.

3. الخطابی (317 - 388 ق) اعجاز بلاغی قرآن و تأثیر آن در نفوس

ابوسلیمان حمد بن محمد بن ابراهیم الخطّابی البُستی ادیب، لغوی، فقیه و محدّث بوده است. کتاب وی البیان فی اعجاز القرآن قدیمی ترین کتاب موجود درباره اعجاز قرآن است. خطابی دو وجه از اعجاز قرآن را مطرح کرده است:

اول) اعجاز بلاغی

خطابی در میان وجوه اعجاز قرآن، دیدگاه اعجاز بلاغی را می پذیرد و اعجاز قرآن را به آن می داند که اولاً از فصیح ترین الفاظ استفاده کرده است؛ ثانیاً در بهترین نظم تألیف شده است؛ ثالثاً صحیح ترین معانی را آورده است. جمع بین این امور از قدرت بشر خارج است. (1)انسان نمی تواند از بین میلیون ها کلمه، ترکیب و معنا بهترین و صحیح ترین و فصیح ترین را انتخاب کند؛ چون علمش محدود است و احاطه اش بر الفاظ، معانی و ترکیب ها کافی نیست. (2)

بررسی: همان طور که گذشت اعجاز بلاغی قرآن -که شاخه ای از اعجاز ادبی قرآن است- در صدر اسلام و عصر پیامبر(صلی الله علیه و آله) مورد توجه دوستان و دشمنان قرآن بوده است و بعد از خطابی نیز ادامه داشته و دارد. البته تفسیر و توجیه خطابی در مورد اعجاز بلاغی جدید و جالب است.