(علوم قرآن 2 ( اعجاز قرآن در علوم طبیعی و انسانی صفحه 77

فصاحت قرآن را به او نسبت داده اند؛ (1)همچنین ابوهاشم جبایی (277-321ق) شاگرد ابوعلی جبایی که دیدگاه فصاحت قرآن به وی نسبت داده شده است. اما این گزارش ها از ابوعلی و ابوهاشم جبایی اعتبار چندانی ندارند؛ چون معمولاً با واسطه و بر اساس برداشت های افراد است.

در قرن چهارم از دانشمندان دیگری نیز یاد شده است که کتاب هایی با عنوان نظم القرآن داشته اند (که در واقع موضوع آنها اعجاز قرآن بوده است)؛ مانند: ابوعلی حسن بن علی بن نصر طوسی مشهور به «کردش» (م312ق)، ابوبکر سجستانی (م316ق)، ابویزید احمد بن سهل بلخی (م322ق) و ابن اخشید (م326ق). (2)

هرچند نظریه نظم قرآن در قرن سوم از سوی جاحظ مطرح شد و در این قرن از ابوالحسن اشعری (م324ق) و ابن بندار فارسی متکلم نیز یاد شده، (3)ولی دیدگاه قابل اعتماد و جدیدی مطرح نشده است.

قرن پنجم: نظریه اعجاز در آورنده امّی و اوج گیری نظریه صرفه

1. راغب اصفهانی (م 402 ق)؛ اعجاز در نظم و صرفه

-4

ابوالقاسم حسین بن محمد، معروف به راغب اصفهانی، صاحب کتاب مفردات فی غریب القرآن است. برخی او را معتقد به مذهب اهل بیت(علیهم السلام) دانسته اند. (5)وی

1- (1) . هفت آسمان، ش4، ص173.
2- (2) . ر. ک: اعجاز قرآن، تاریخ و تحلیل، ص72 و درآمدی بر تاریخ و علوم قرآنی، ص247 و248.
3- (3) . ر.ک: اعجاز قرآن، تاریخ و تحلیل، ص69 و70.
4- (4) . در برخی منابع سال وفات وی را 425ق و در برخی منابع 502ق ذکر کرده اند.
5- (5) . الذریعه، ج5، ص45؛ریحانه الادب، ج2، ص292، ریاض العلماء و الکلّنی و الالقاب به نقل از اسرار الامامیه شیح حسن بن علی طبرسی صاحب کامل بهایی و میرسید حجه موحد ابطحی، در کتاب ریشه ها و جلوه های تشیع حوزه علمیه اصفهان در طول تاریخ، ج 1، ص 316 نقل کرده اند: «انه کان من حکماء الشیعه الامامیه».