(علوم قرآن 2 ( اعجاز قرآن در علوم طبیعی و انسانی صفحه 86

تذکر: در این قرن از ابن حزم آندلسی (456 ق) ظاهرگرا یاد شده که قائل به صرفه و احتمالاً اعجاز بلاغی و ادبی بوده است. (1)همچنین از ابن سنان خفاجی حلبی (م 466 ق) ادیب و شاعر شیعی یاد شده که با ردّ اعجاز فصاحتی قرآن در کتاب سرّ الفصاحه، اعجاز قرآن را به صرفه می دانسته است. (2)

قرن ششم: رویکرد اعجاز محتوایی و علمی

1. غزالی (505 ق) و اعجاز علمی قرآن

امام محمد غزالی در کتاب های احیاء علوم الدین و جواهر القرآن به موضوع اعجاز قرآن پرداخته است و وجوه زیر را در اعجاز قرآن برمی شمارد:

یک) فصاحت و بلاغت؛

دو) اخبار پیشینیان؛

سه) اخبار غیبی؛

چهار) عدم اختلاف در قرآن؛

پنج) اشتمال قرآن بر همه دانش های مورد نیاز انسان، از جمله علوم تجربی. (3)

غزالی اولین کسی است که معتقد بود در قرآن جمیع علوم دینی و دنیوی وجود دارند که جز عالمان، کسی آن را درک نمی کند و ظاهراً این مطلب را وجهی از وجوه اعجاز قرآن می داند. (4)

1- (1) . ر.ک: العضل فی الملل والنحل، ج3، ص11 و فکره اعجاز القرآن، ص83 و اعجاز القرآن و البلاغه النبویه، ص146.
2- (2) . فکره اعجاز القرآن، ص85 و اعجاز قرآن تاریخ و تحلیل، ص8-96.
3- (3) . احیاء علوم الدین، ج1، ص383 و جواهر القرآن، ص31.
4- (4) . ر.ک: احیاء علوم دین، ج1، ص290 و فکره اعجاز القرآن، ص92.