جنة العاصمة صفحه 270

و جبلّی او است بر هر چیزی یعنی طبیعت او است بر آن و محتمل است که معنای آن این باشد که خدای تعالی نام گذارده بر پیغمبران خود پیش از اینکه بیافریند آنها را و شاید برای زیادتی مبالغه باشد بر اینکه او خلق بزرگی است و در بعضی از نسخه‌ها احتبله بحاء مهمله است از باب احتبله الصید یعنی اخذه بالحبالة پس مراد از آن خلق یا بعث است مجازاً و در بعضی از نسخه‌ها قبل من اجتباه است یعنی برگزید او را پیش از بعثت- و بستر الاهاویل مصونة برای اینست که اشیاء در آن حالات از موانع وجود است- و محتمل است که مراد از مصونة عن الاهاویل بستر العدم باشد که بعد از وجود ملحق به آن شود- و گفته شده است که تعبیر کردن از آن به اهاویل از قبیل تعبیر کردن عدم است بظلمات- و معرفة بمواقع المقدور یعنی برای شناختن خدای تعالی است به آنچه که شایسته و سزاوار است از زمامهای اموری که قدرت بر آن باشد و ممکن باشد- و محتمل است که مراد از مقدور مقدّر باشد و این اظهر است- اتماما لامره: یعنی برای تمام کردن حکمت که اشیاء به جهت آن آفریده شده- و انفاذاً لمقادیر حتمه از باب اضافه صفت به موصوف است یعنی مقدراتی که حتم شده- عکفا علی نیرانیها تفصیل و بیان است برای فرق گذاردن به ذکر بعضی از آنها یعنی برای اقبال کردن و مواظب و ملازم بودن بر آنها- منکرة للّه مع عرفانها برای اینکه انکارکننده‌اند خدا را با اینکه معرفت او فطری است یا اینکه دلیلهای روشنی قائم است بر وجود او- ظلمها ضمیر راجع به امم است چنانچه دو ضمیر بعد از آن هم ممکن است بازگشت آن به اُمَم باشد و ممکن است مرجع آنها قلوب و ابصار باشد و ظلم استعاره است برای جهالت و نادانی- بُهَمْ جمع بُهْمه است یعنی مشکلات امور- و غُمَم جمع غُمّه است یعنی امر مشکل پوشیده- العمایة کوردلی و گمراهی

ترجمه

یعنی- و گواهی می‌دهم به اینکه پدرم محمّد صلی الله علیه و آله بنده او و فرستاده او است که اختیار کرده و برگزیده است او را پیش از آنکه او را مبعوث بر رسالت کند در دنیا و نام گذارده است او را پیش از اینکه بیافریند پیغمبران خود را یا پیش از آنکه در این عالم طبع و مادّه قدم گذارد و برگزیده است او را پیش از آنکه قبول بعثت کند در موقعی که هنوز خلایق در پرده غیب و پنهانی بودند و در پرده ظلمات عدم مستور بودند یعنی هنوز بوجود نیامده بودند و در منتهای نیستی مقرون بودند و خدا دانای مآلهای کارها بود و محیط به پیش‌آمدهای روزگارها بود و مواقع مقدرات را می‌دانست برانگیخت خدای تعالی او را برای تمام کردن حکمت خود که علت غائی ایجاد موجودات است برای بزرگ داشتن امضاء حکم او و نفوذ دادن آنچه را که مقدر و حتم کرده پس دید و دانست همه امّتها را که فرقه فرقه‌اند در دینهای خودشان و رومی‌آورند بر آتشهائی که خودشان برافروخته‌اند و عبادت کننده‌اند بتهای خود را و انکار کننده‌اند شناسائی خدا را با اینکه به فطرت توحید آفریده شده‌اند- پس روشن کرد خدا به محمد صلی الله علیه و آله تاریکی‌های جهالت و نادانی را و واضح کرد مشکلات امور آنها را و پرده را از چشمهای دلهاشان برداشت و ایستادگی کرد در میان مردمان به راهنمائی و نجات داد آنها را از گمراهی و بینا گردانید آنها را از کوری و راهنمائی کرد آنها را به دین پایدار و خواند آنها را به راه راست- پس خدا روح او را گرفت گرفتنی با مهربانی و خوبی و میل و ایثار نسبت به محمد صلی الله علیه و آله و او را از رنج این دنیا نجات داد در کمال راحتی نیکان فرشتگان با او مهربان و در مقام رضوان