جنة العاصمة صفحه 63

وجه 03

به اعتبار آنکه صدیقه طاهره جامعه اصل مقاصد پدر بزرگوار خود می‌باشد و عنصر شجره مبارکه رسالت و ولایت و مجمع‌البحرین این هر دو می‌باشد که اصل مقاصد آن حضرت بوده و می‌باشد اطلاق این کنیه مبارکه بر آن بی‌بی معظمه خالی از حقیقت نیست چنانچه طریحی (ره) در مجمع‌البحرین در لغت شجر از حضرت باقر علیه‌السلام روایت کرده الشجرةالطیبة رسول‌اللّه صلی اللّه علیه و آله و علی فرعها و عنصر الشجرة فاطمة و ثمرها اولادها و اغصانها و اوراقها شیعتها یعنی شجره طیبه رسول خدا است که اصل آن است و علی علیه‌السلام فرع آن و فاطمه عنصر آن و ائمه علیهم‌السلام شاخه‌ها و میوه آن و شیعیان برگهای آنند- و قریب به همین مضمون در کتاب بصائر الدرجات و بحارالانوار و بعض دیگر از کتب معتبره نیز روایت شده با قید سلسله سند

جای تردید نیست که رشد و ترقی و مثمر شدن به عنصر آن است و از این راه است که لفظ اُمّ به معنای عنصر استعمال شده و امّهات اربعة به معنای عناصر اربعه استعمال آن شایع است

وجه 04

بنابر اطلاق اُمّ بر پوست نازک روی دماغ یا آنچه که دماغ در آن جای دارد ممکن است پس از تمهید مقدمه‌ای وجه مناسبتی برای این کنیه شریفه گفته شود و آن مقدمه اینست که چون دماغ از اشرف اعضاء رئیسه و لطیف‌ترین اجزاء و بمنزله مصباح و چراغی است نورانی و مرکز عقل و حواس باطنه و مبدء و منشاء حواس ظاهره و بزرگتر مایه حیات آدمی است و از شدت لطافت به انواع حوادث نزدیک است لذا حکیم علی الاطلاق بر وفق حکمت برای محفوظ ماندن آن از حوادث به بدیع صنعت و صنیع فطرت خود بر وجه اتقان جایگاه و کُوَّه و مشکوة و غشاوه‌ای برای آن قرار داده تا این سراج منیر از تندباد حوادث مصون و محفوظ بماند و از انواع آسیب و خطر مأمون باشد تا هر یک از حواس باطنه و ظاهره به تقدیر عزیز علیم به وظیفه خود مشغول باشند می‌گوییم در صورتی که سُرُج عقول جزئیه محتاج به فانوس و مردنگی‌ها می‌باشد سراج منیر رسالت و مصباح وجود مقدس عقل کل و خاتم رسل صلی الله علیه و آله بطریق اولی مردنگی و مشکوة عصمتی لازم دارد لذا بدین اعتبار می‌توان گفت که وجود مبارک صدیقه طاهره سلام‌الله علیها مشکوة و مسرجه فارده نبویه و زجاجه مصباح خاتمیت و امّ‌الدماغ هیکل ما سوی‌اللّه در تمام نشئات و ادوار و اکوار و اطوار بوده و می‌باشد و مؤید این که آن بانوی معظّمه مشکوة مصباح رسالت است خبری است شریف و اثری است لطیف که در تفسیر علیّ ابن ابراهیم قمی رحمه‌الله با قید سلسله سند از سهل همدانی روایت کرده که گفت سمعت اباعبداللّه علیه‌السلام یقول فی قول اللّه اللّه نور السّموات والارض مثل نوره کمشکوة هی فاطمة (الحدیث)

یعنی شنیدم از ابی‌عبدالله علیه‌السلام که در تفسیر فرموده خدا: خدا روشن‌کننده آسمانها و زمین است مَثَل نور او مانند