- سخن ناشر 1
- اشاره 3
- پیشگفتار 3
- سخنی با دانش پژوهان عزیز 4
- سخنی با اساتید محترم 5
- اشاره 6
- بخش اول: اعجاز قرآن 6
- تعریف اعجاز قرآن 7
- اشاره 7
- اهمیت و جایگاه اعجاز قرآن 7
- اشاره 7
- 1. کلیات 7
- ب) اعجاز قرآن و نبوت پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله) 8
- الف) اعجاز قرآن و وجود خداوند 8
- ج) اعجاز قرآن و عدم تحریف آن 8
- د) اعجاز قرآن و معارف آن 8
- کتاب شناسی اعجاز قرآن 9
- آثار پیشینیان درباره اعجاز قرآن 10
- چکیده 12
- پرسش 13
- منابع مطالعه و پژوهش 14
- اشاره 15
- 2. تعاریف و مفاهیم 15
- مقدمه 15
- تاریخچه کاربرد واژه معجزه و اعجاز 15
- اعجاز در لغت 16
- کاربرد قرآنی اعجاز 17
- اعجاز در اصطلاح 18
- شرایط و ویژگی های اعجاز 19
- ویژگی های دیگر قرآن 20
- برترین معجزه 20
- چکیده 21
- منابع مطالعه و پژوهش 22
- پرسش 22
- تحدّی در لغت 23
- تحدّی در اصطلاح 23
- 3. تحدّی قرآن 23
- اشاره 23
- الف) تحدّی در مکه 24
- آیات تحدّی و سیر نزول آنها 24
- اشاره 24
- ب) تحدّی در مدینه 25
- تحدّی در برتری سخن 27
- نقد نظریه بنت الشاطی 28
- جاودانگی تحدّی قرآن در کنار اعجاز 28
- چکیده 29
- پرسش 30
- منابع مطالعه و پژوهش 30
- اشاره 31
- پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله) و قرآن 31
- 4. اعجاز قرآن از نگاه معصومین (علیهم السلام) 31
- مقدمه 31
- اعجاز قرآن از منظر علی (علیه السلام) 32
- قرآن از منظر حضرت زهرا (علیها السلام) 34
- قرآن از منظر امام حسن مجتبی (علیه السلام) 35
- امام حسین (علیه السلام) و قرآن 35
- امام سجاد (علیه السلام) 36
- امام باقر (علیه السلام) 37
- امام صادق (علیه السلام) 37
- امام رضا (علیه السلام) 38
- امام کاظم (علیه السلام) 38
- امام هادی (علیه السلام) 39
- امام عسکری (علیه السلام) 39
- امام جواد (علیه السلام) 39
- امام عصر (عج) 40
- چکیده 40
- پرسش 41
- منابع مطالعه و پژوهش 42
- مقدمه 43
- 5. اذعان مشرکان نسبت به اعجاز قرآن 43
- اشاره 43
- 1. ولید بن مغیره 43
- 2. طفیل بن عمروالدوسی 45
- 3. نضربن حارث 46
- 4. عتبه بن ربیعه 47
- 5. انیس بن جناده 48
- چکیده 49
- پرسش 49
- منابع مطالعه و پژوهش 50
- مقدمه 51
- 1. شیخ مفید 51
- 6. اعجاز قرآن از نگاه دانشمندان شیعه 51
- اشاره 51
- 2. شیخ طوسی 52
- 3. محمدباقر مجلسی 53
- 5. علاّمه طباطبایی (رضی الله عنه) 55
- 4. علاّمه بلاغی 55
- 6. آیه الله خوئی (رضی الله عنه) 57
- 7. امام خمینی (رحمه الله) 58
- چکیده 59
- منابع مطالعه و پژوهش 60
- پرسش 60
- 1. خطّابی 61
- 7. اعجاز قرآن از نگاه علمای اهل سنّت 61
- اشاره 61
- 2. باقلانی 62
- 3. جرجانی 62
- 4. فخر رازی 63
- 5. زرکشی 64
- 6. سیوطی 65
- 7. رافعی 66
- چکیده 67
- منابع مطالعه و پژوهش 68
- پرسش 68
- مقدمه 69
- اشاره 69
- 8. وجوه اعجاز قرآن (شخصیت پیامبر (صلی الله علیه و آله) 69
- ویژگی امّی بودن پیامبر (صلی الله علیه و آله) 71
- اشاره 74
- امی بودن پیامبر از منظر روایات 74
- نقد و بررسی 75
- جریان حدیبیه 75
- چکیده 78
- پرسش 78
- منابع مطالعه و پژوهش 79
- ابعاد اعجاز بیانی قرآن 80
- اشاره 80
- 9. وجوه اعجاز قرآن (اعجاز بیانی) 80
- مقدمه 80
- مهم ترین بخش های اعجاز بیانی 81
- اشاره 81
- الف) گزینش کلمات 82
- ب) سبک و شیوه بیان 83
- ج) نظم آهنگ قرآن 84
- د) وحدت موضوعی (تناسب معنوی آیات) 86
- ه-) نکته ها و ظرافت ها 88
- چکیده 89
- پرسش 90
- منابع مطالعه و پژوهش 91
- مقدمه 92
- 10. وجوه اعجاز قرآن (معارف عالی) 92
- اشاره 92
- معارف 93
- قداست مقام انبیا (علیهم السلام) 95
- احکام 95
- جامعیت احکام اسلامی 97
- چکیده 99
- منابع مطالعه و پژوهش 100
- پرسش 100
- 11. وجوه اعجاز قرآن (خبرهای غیبی) 101
- مقدمه 101
- اشاره 101
- اشاره 103
- 1. خبر پیروزی رومیان بر ایرانیان 103
- شأن نزول 103
- 2. خبر پیروزی مسلمانان در جنگ بدر 104
- 3. وعده بازگشت پیروزمندانه به مکه 105
- 5. پیروزی دین اسلام بر دیگر ادیان 106
- 4. وعده ی حفاظت از قرآن 106
- چکیده 108
- پرسش 108
- منابع مطالعه و پژوهش 109
- 12. وجوه اعجاز قرآن (هماهنگی و عدم وجود اختلاف) 110
- اشاره 110
- موجبات اختلاف 112
- چکیده 116
- پرسش 116
- منابع مطالعه و پژوهش 117
- 13. وجوه اعجاز قرآن (اعجاز علمی) 118
- اشاره 118
- نمونه هایی از اشارات علمی در قرآن 119
- اشاره 119
- 1. رتق و فتق امور آسمانها و زمین 119
- 2. نقش کوه ها در استواری زمین 120
- 3. دشواری تنفّس با افزایش ارتفاع 121
- 4. آب؛ منشأ حیات 123
- 5. پوشش هوایی حافظ زمین 124
- چکیده 125
- پرسش 126
- منابع مطالعه و پژوهش 126
- مقدمه 128
- دلیل قرآنی قائلین به «صرفه» 128
- اشاره 128
- 14. وجوه اعجاز قرآن (نظریه صرفه) 128
- تفسیرهای سه گانه در تبیین دیدگاه «صرفه» 129
- «صرفه» از نگاه ابن حزم 130
- نقد رأی ابن حزم 131
- نقد رأی سید مرتضی 131
- دیدگاه سید مرتضی 131
- تفتازانی 132
- دلایل مخالفان دیدگاه «صرفه» 132
- زملکانی 132
- قاضی ابوبکر 133
- شهرستانی 133
- چکیده 134
- پرسش 135
- منابع مطالعه و پژوهش 135
- مقدمه 136
- 15. معارضان اعجاز قرآن 136
- 1. مسیلمه کذّاب 136
- اشاره 136
- 2. عبدالله بن مقفع 138
- 3. سجاح بنت حارث تمیمیه 140
- 4. ابو العلاء معری 140
- تحلیل 141
- 5. ابوالطیب متنبّی 141
- چکیده 142
- پرسش 143
- منابع مطالعه و پژوهش 143
- اشاره 144
- بخش دوم: صیانت قرآن از تحریف 144
- مقدمه 145
- 1. کلیات 145
- اشاره 145
- منشأ پیدایش شبهه تحریف 146
- کتاب شناسی تحریف 148
- کتاب شناسی خاصّ تحریف 149
- چکیده 150
- پرسش 151
- منابع مطالعه و پژوهش 152
- 2. تعاریف و مفاهیم 153
- اشاره 153
- تحریف در لغت 153
- تحریف در اصطلاح 155
- اقسام تحریف 156
- نکته دوَم 158
- نکته اوّل 158
- چکیده 159
- پرسش 160
- منابع مطالعه و پژوهش 160
- 3. دیدگاه عالمان شیعه 161
- اشاره 161
- مقدمه 161
- شیخ صدوق 162
- شیخ مفید 163
- شیخ طوسی 163
- علاّمه حلّی (رحمه الله) 164
- علاّمه طبرسی 164
- شیخ بهائی 165
- محقّق اردبیلی 165
- سید بن طاووس 165
- شیخ الفقهاء کاشف الغطاء 166
- ملاّ محسن فیض کاشانی 166
- محقّق تبریزی 167
- آیه الله خوئی 168
- علاّمه طباطبایی 168
- امام خمینی (رحمه الله) 169
- پرسش 170
- چکیده 170
- منابع مطالعه و پژوهش 171
- ابوالحسن اشعری 172
- 4. دیدگاه عالمان سنّی درباره مسئلهْ تحریف 172
- مقدمه 172
- اشاره 172
- محمد مدنی (معاصر) 173
- عبدالله درّاز (معاصر) 173
- تیجانی سماوی (معاصر) 174
- رحمت الله هندی 175
- تهمت های ناروا 176
- چکیده 178
- پرسش 179
- منابع مطالعه و پژوهش 180
- 5. ادلّه نفی تحریف (دلایل عقلی) 181
- مقدمه 181
- اشاره 181
- حکم بدیهی عقل 181
- دلیل تواتر (ضرورت تواتر متن قرآن) 183
- ناسازگاری تحریف با اعجاز قرآن 184
- شبهه 186
- پاسخ شبهه ی مذکور 186
- چکیده 187
- منابع مطالعه و پژوهش 188
- پرسش 188
- 6. ادلّه نفی تحریف (دلایل قرآنی) 189
- مقدمه 189
- اشاره 189
- آیه تحفیظ (حفظ ، ذکر) 189
- اشاره 189
- اشکال دوّم 191
- اشکال اوّل 191
- آیه نفی باطل 192
- اشاره 192
- اشکال 193
- آیات تنزیه کننده قرآن از ریب و تردید 193
- چکیده 195
- پرسش 196
- منابع مطالعه و پژوهش 196
- مقدمه 197
- 1. روایت امام باقر (علیه السلام) 197
- اشاره 197
- 7. ادلّه نفی تحریف (دلایل روایی) 197
- 2. روایت امام صادق (علیه السلام) 198
- 3. ترتیب مصحف در زمان ظهور حضرت مهدی (عج) 198
- 4. روایات عرض بر قرآن 199
- 5. حدیث ثقلین 201
- 6. روایات دال بر کامل بودن سوره ها 202
- 7. روایاتی که از «شأن نزول» تعبیر به «تنزیل» کرده اند 202
- چکیده 203
- پرسش 204
- منابع مطالعه و پژوهش 205
- مقدمه 206
- اشاره 206
- 8. مستشرقان و مسئله تحریف 206
- ادعای بلاشر، مبنی بر عدم ثبت آیات مکی در قرآن 207
- الف) عدم آگاهی پیامبر (صلی الله علیه و آله) از رسالتش 207
- اشاره 207
- نقد دیدگاه بلاشر 208
- ب) فقدان امکانات مادی 208
- ادعای «کازانوفا»؛ مبنی بر افزایش دو آیه در «قرآن» توسط ابوبکر 209
- اشاره 209
- نقد 210
- اتهام «بول» (BUHL) به شیعیان، درباره اعتقاد به تحریف 210
- اشاره 210
- جنجال گلدزیهر 211
- اشاره 211
- نقد 211
- نقد 212
- نقد 212
- چکیده 213
- پرسش 214
- منابع مطالعه و پژوهش 215
- اشاره 216
- مقدمه 216
- کتاب «عهدین» از نگاه محدث نوری 216
- 9. تحریف در عهدین 216
- نقد 216
- اشاره 216
- تحریف در نحوه گویش 217
- اشاره 218
- نگاهی گذرا به تاریخ عهدین 218
- اشکال 219
- پاسخ 219
- همگونی رویدادها در گذشته و حال 220
- اشاره 220
- چکیده 222
- پرسش 223
- منابع مطالعه و پژوهش 224
- اشاره 225
- اشاره 225
- 1. آیه «رجم» 225
- مقدمه 225
- 10. تحریف نزد «حشویه» (1) 225
- اشاره 226
- 2. آیه رغبت (اعراض) 226
- نقد 226
- 3. آیه فراش 227
- تحلیل 227
- 4. آیه جهاد 227
- اشاره 228
- نقد 228
- 5. اشتمال قرآن بر یک میلیون و بیست و هفت هزار حرف! 228
- اشاره 228
- 6. افزایش در مصحف عایشه 228
- اشاره 229
- نقد 229
- نقد 229
- 7. کاسته شدن دو آیه از سوره بینه! 229
- نقد 230
- اشاره 230
- 8. حذف دو آیه از مصحف 230
- 9. سوره احزاب، بزرگ تر از سوره بقره! 230
- اشاره 230
- نقد 231
- اشاره 231
- 10. سوره ای به اندازه سوره «برائت» وسوره ای دیگر، همانند «مسبحات» 231
- نقد 232
- چکیده 232
- پرسش 233
- منابع مطالعه و پژوهش 234
- 11. تحریف نزد حشویه (2) 235
- اشاره 235
- 11. از بین رفتن «قرآن» با کشته شدن حاملان آن 235
- اشاره 235
- نقد 235
- اشاره 236
- نقد 236
- 12. حذف دو سوره «خلع» و «حفد» از مصاحفی غیر مصحف أبی 236
- 13. اجتهاد نابجا 236
- اشاره 236
- نقد 237
- نقد 237
- 14. تبدیل یک حرف 238
- اشاره 238
- نقد 238
- تحلیل 238
- اشاره 238
- 15. افزودن یک «کلمه» 238
- 16. چهار کلمه نادرست! 239
- پرسش 243
- چکیده 243
- منابع مطالعه و پژوهش 244
- اشاره 245
- مقدمه 245
- 12. تحریف نزد اخباری ها (1) 245
- نقد 246
- نقد 247
- بررسی 249
- بررسی 250
- بررسی 250
- بررسی 251
- بررسی 253
- چکیده 254
- پرسش 255
- منابع مطالعه و پژوهش 255
- 13. تحریف نزد اخباری ها (2) 256
- اشاره 256
- مقدمه 256
- 1. روایات تفسیری 257
- 2. روایات مربوط به تحریف معنوی 258
- 4. روایات مربوط به ظهور حضرت حجت (عج) و آوردن «قرآن» جدید، برخلاف «قرآن» موجود 259
- 3. روایات حاکی از افتادگی برخی آیات 259
- 5. روایات بیانگر فضایل اهل بیت (علیهم السلام) در قرآن 260
- چکیده 262
- پرسش 263
- منابع مطالعه و پژوهش 264
- 1. رساله ای ناشناس 265
- اشاره 265
- 14. مهم ترین منابع قائلان به تحریف (1) 265
- مقدمه 265
- 2. کتاب «سقیفه» سلیم بن قیس هلالی 266
- 3. کتاب «القرائات» احمد بن محمد سیاری 267
- 4. تفسیر ابوالجارود زیاد بن منذر مرحوب 267
- 5. تفسیر منسوب به علی بن ابراهیم قمی 268
- 7. کتاب احتجاج طبرسی 269
- 6. کتاب «استغاثه» علی بن احمد کوفی 269
- چکیده 270
- پرسش 271
- منابع مطالعه و پژوهش 272
- 15. بررسی مهم ترین منابع قائلان به تحریف (2) 273
- مقدمه 273
- 8. تفسیر منسوب به امام عسگری (علیه السلام) 273
- اشاره 273
- 9. تفاسیر مقطوع الاسناد 274
- 10. کتاب الفرقان 277
- چکیده 278
- نقد 278
- پرسش 279
- منابع مطالعه و پژوهش 279
- الف) منابع اصلی 280
- ب) منابع فرعی (مهم ترین منابع فرعی) 280
- کتابنامه 280
چکیده
1. یکی از دلایل اعجاز «قرآن»، ویژگی شخص پیامبر است که «قرآن» بر او نازل شده است، از این جهت که او شخصی امّی بوده، هرگز نزد کسی درس نخوانده است و حال آن که کتاب او به لحاظ الفاظ و معانی، اثری فوق العاده و معجزه است.
2. علاّمه طباطبایی نیز همین دیدگاه را به طور مفصّل در تفسیر المیزان تبیین نموده و به همه اتّهاماتی که در این رابطه به پیامبر (صلی الله علیه و آله) زده اند، پاسخ داده است.
3. امّی بودن پیامبر (صلی الله علیه و آله) در آیات متعددی از «قرآن»؛ از جمله در آیه 157 سوره «اعراف» تصریح شده و این که آن حضرت «قرآن» را نزد کسی آموخته باشد، پاسخ داده شده است.
4. در این که پیامبر (صلی الله علیه و آله) «به مکتب نرفت و خط ننوشت» در میان مورّخان اختلافی نیست و حتّی برخی از مستشرقان هم چون ویل دورانت و کارلایل توماس به آن اذعان نموده اند.
5. البته هیچ مانعی ندارد که پیامبر (صلی الله علیه و آله) بی آن که نزد کسی آموخته باشد، به تعلیم الهی، خواندن یا نوشتن را بداند; ولی حکمت اقتضا می کرد که آن را ابراز نکند.
6. امّی بودن پیامبر (صلی الله علیه و آله) مستلزم وحیانی بودن و اعجاز «قرآن» است; زیرا عقلاً محال است از فردی که چهل سال سابقه علم و خواندن و نوشتن نداشته، ناگهان در رأس چهل سالگی کتابی ارائه شود که سرشار از علوم و معارف بی نظیر است.
7. در برخی از روایات شیعه بیان شده که پیامبر (صلی الله علیه و آله) در دوران رسالت می توانستند بخوانند ولی نوشتن را نمی دانستند و براساس برخی از روایات گفته شده که آن حضرت گه گاهی هم می خوانده و هم می نوشته است; ولی این گونه روایات بر خلاف دیدگاه غالب «قرآن» و سنت و نیز قراین و شواهد تاریخی هستند.
پرسش
1. چگونه می توان اعجاز «قرآن» را از جهت شخصی که بر او نازل شده اثبات نمود؟
2. دیدگاه علاّمه طباطبایی (رضی الله عنه) را درباره اعجاز قرآن از جهت شخصی که بر او نازل شده، به اختصار بنویسید.