همایش های محورهای نورآوری در علوم قرآنی صفحه 29

مجموعه مقالات همایش اندیشه های قرآنی امام خمینی جلد اول

میزگرد علمی همایش اندیشه های قرآنی امام خمینی رحمه الله

این میزگرد با حضور آقای پویا، دکتر رضایی اصفهانی و دکتر مؤدب و دیاری برگزار شد.

دکتر رضایی اصفهانی در این میزگرد فرمودند:

راجع به شیوه های تفسیری حضرت امام رحمه الله، باید عرض شود که تاکنون مفسرین از پنج روش برای تفسیر قرآن استفاده کرده اند: 1. روش تفسیر قرآن به قرآن که از آن بیش از سایر روش ها استفاده کرده اند. 2. روش تفسیر روایی قرآن؛ یعنی تفسیر قرآن بر اساس روایات پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و اهل بیت علیهم السلام 3. روش تفسیر عقلی. 4. روش تفسیر علمی، نظیر تطبیق آیات کیهان شناسی قرآن با نظریه بطلمیوس و نظریات کیهان شناسی جدید. 5. روش تفسیر اشاری؛ یعنی عرفانی و بطنی که بر شهود و مکاشفه استوار است.

گسترده ترین روشی که حضرت امام در تفسیرشان، به ویژه تفسیر سورۀ حمد، از آن استفاده کرده اند، روش تفسیر اشاری یا بطنی و عرفانی است.

نکته ای که باید متذکر شد، این است که بین روش تفسیری و گرایش تفسیری، تفاوت وجود دارد. گرایش های تفسیری بر اساس ذوق و سلیقه مفسر شکل می گیرد. امام، از میان گرایش های تفسیری یا به عبارت دیگر مذاهب و مکاتب و سبک ها و جهت گیری ها، بر اساس گرایش های فلسفی و عرفانی شان، جهت گیری خاص عرفانی داشتند؛ زیرا ساختار وجودی و شالوده درونی ایشان، دارای کشش و ساختاری عرفانی و اخلاقی بود. لذا در تفاسیر خود، همواره به طرف مسائل عرفانی گرایش پیدا می کنند و حتی از اصطلاحات، به صورت گسترده استفاده می کنند و به مباحث اخلاقی و نیز مباحث فلسفی، در تفسیر، توجه وافری دارند. ناگفته معلوم است که هر مفسری نسبت به گرایش و تخصصی که دارد، به تفسیر نیز از همان زاویه نگاه می کند؛ مثلاً: گرایش زمخشری، در کشاف، ادبی است و کمتر به مباحث دیگر می پردازد. ولی از آن جا که امام انسان ذو ابعادی بوده است لذا با این که گرایش عرفانی و اخلاقی دارند، ولی در عین حال گرایش اجتماعی ایشان هم قوی است. لذا در فرمایشاتشان، در زمینه مسائل سیاسی و اجتماعی، در زمینه وحدت، در زمینه حکومت اسلامی و در زمینه های دیگر، مرتب به آیات قرآن استدلال می کنند. در واقع،