همایش های محورهای نورآوری در علوم قرآنی صفحه 38

«ای اهل ایمان! جز این نیست که همه مایعات مست کننده و قمار و بت هایی که(برای پرستش) نصب شده وپاره چوب هایی که به آن تفأل زده می شود، پلید و از کارهای شیطان است؛ بنابراین از آنها دوری کنید تا (بر موانع راه سعادت) پیروز شوید.»

در مرحلۀ نهایی شرع مقدس برخورد قاطع خود را در ارتباط با شراب جاری می کند و شراب خوار را محکوم و برای او حد مقرر می کند. استاد معرفت اشاره دارد که این یک نسخ است و چون در جامعه اسلامی آن روز بیان دفعی آن ممکن نبود، شارع مقدس به تدریج آن را بیان فرموده است.

ایشان در مورد برده داری و ضرب زنان و آیات صفح و قتال نیز قائل به نسخ مشروط بوده اند؛ یعنی در شرایطی این احکام جاری است و در شرایط دیگری جاری نیست.

فقدان این گونه نظریه پردازی ها در حوزۀ علوم قرآن باعث رکود در مباحث مربوط به آن شده است. اگر به عنوان نمونه دو نظریۀ مذکور در مباحث تفسیر و علوم قرآن بخوبی تنقیح و به کار گرفته شوند، منشأ تحول عظیمی خواهند بود که البته نشانه هایی از آغاز این تحول ظاهر شده است.

2. تحقیق در شیوه های نوین تفسیری

اشاره

دومین محور پیشنهادی برای نوآوری در علوم قرآنی، تحقیق در شیوه های نوین تفسیری است. در این زمینه به دو مورد به صورت خلاصه اشاره خواهد شد.

2.1 کاربست تکنیک های نوین فهم متن

روش مطالعاتی موجود در مباحث علوم قرآن و تفسیر، در زمرۀ روش های سنتی قرار دارد. این درحالی است که مستشرقین و خاورشناسان از شیوه های جدیدی در این زمینه استفاده می کنند که می توان از آنها در علوم تفسیری و فهم متن نیز استفاده کرد.

به عنوان نمونه «محمد ارکون»(1) درمقاله ای تحت عنوان «نگرش های انتقادی معاصر و قرآن»(2) با استفاده از شیوه های نوینی هم چون «زبان شناسی»(3) و «نشانه شناسی»(4) سه شیوۀ «تحلیل تاریخی»، «روانشناختی»

1- (1) . متفکر و اسلام شناس برجسته الجزائری الأصل که مقیم فرانسه بود. ( 2010 _ 1928 م)
2- (2) . Contemporary Critical Practices and Quran
3- (3) . linguistics
4- (4) . typology