مبانی کلامی اعجاز قرآن صفحه 109

تجدد دائم قرار دارد؛ «فهو من المعجزات المتکرر إلی تحدث بالأمل یوماًفیوماً و شیئاً بعد شیءٍ».(1)

نتیجه گیری

1. ماهیت معجزه بودن قرآن را تبیین نمودیم و روشن شد که معجزه بودن قرآن را فقط مسلمانان مطرح نکرده اند؛ بلکه در خود قرآن هم بیان شده است که قرآن معجزه است؛ چنان که آیات تحدی به روشنی این مدعا را تأیید می کنند. متکلمان نیز معجزه بودن آن را تأیید می کنند و دلیل آن را آیات تحدّی می دانند.

2. اعتقاد به خارق العاده بودن قرآن و عدم امکان همانندآوری آن، به سبب معجزه بودن قالب و محتوای آن است. قالب و محتوای قرآن به گونه ای است که جز با علم و قدرت ویژه خداوند تحقق نمی یابد و از این روست که بشر تاکنون نتوانسته است همانندش را بیاورد؛ بدون آن که خداوند علم یا قدرت معارضان و همانندآوران را سلب کند.

3. تقریباً همه متکلمان در مورد تحدّی قرآن هم نظرند؛ یعنی بر این باورند که قرآن با بیان بسیار گویا و روشن مخالفان خود را دعوت به مبارزه می کند و از آنها می خواهد اگر در اعجاز قرآن که از جانب خداوند متعال است، شک و تردید دارند، همگی دست به دست هم دهند و یک سوره کوچک مانند آن بیاورند.

این عده در آیات تحدّی اختلاف نظر دارند. گروهی معتقدند تحدّی قرآن منحصر در امر فصاحت و بلاغت است و گروه دیگر، تحدّی قرآن را فراتر از فصاحت، بلاغت و نظم آن می دانند.