مبانی کلامی اعجاز قرآن صفحه 5

تعریف معجزه در لغت و اصطلاح

1- مفهوم معجزه در لغت

«معجزه» از کلمه «عجز» گرفته شده که به معنای ضعف و ناتوانی است و لغتنامه های مختلفی به این معنا اشاره دارد.(1)

خبرگان لغت، «عجز» به سکون جیم و «عجز» به فتح جیم و «عجز» به ضم جیم را متفاوت دانسته اند. اولی و دومی را به معنای ضعف و ناتوانی در مقابل قدرت(2) و سومی را آخر و پایان شیء معنا کرده اند.(3) در تاج العروس از قول سیبویه نقل شده است که استعمال «عجز» به کسر جیم به معنای ضعف، نادر است.(4) راغب اصفهانی، معنای اصلی عجز را تأخر ذکر کرده و می گوید: «چون تأخر عصاره ضعف و سستی است،

1- (1) ابن منظور، لسان العرب و جوهری، الصحاح و زبیدی، تاج العروس و ابن فارس مقاییس اللغه، ذیل ماده «عجز».
2- (2) الصحاح «والعجز الضعف» و تاج العروس «والعجز بالفتح نقیض الحزم».
3- (3) الصحاح «العجُز مؤخّر الشیء».
4- (4) تاج العروس، ماده «عجر».