مبانی کلامی اعجاز قرآن صفحه 59

عاجز است و به تعبیر شهید مطهری، از قبیل حکومت یک قانون بر قانون دیگر است.

این عده در مورد علل و عواملی که موجب پیدایش امر خارق عادت می شود می گویند: انسان دو قوه دارد: یکی قوه عقل نظری که صور معقولات را از عالم مفارق و مجرد بر بدن نقش می بندد و دیگری قوه عقل عملی که توان تصرف در عالم را دارد. معجزه صادر از قوه عقل نظری، آوردن اخبار از مغیبات است و معجزه صادر از قوه عقل عملی، آوردن افعال غریب و خارق عادات است. آدمی مطیع نفس است، اما تمام عناصر و اجرام مطیع مجرداتند. هر اندازه نفس آدمی قدسی شود و بر تجرد آن افزوده گردد، صدور امر خارق العاده نیز از او ممکن خواهد بود.

تحلیل کاربرد قید «تحدّی» در تعریف معجزه

1- «تحدّی» در لغت

«تحدّی» از ریشه «حدو، حداء و حدی» گرفته شده است. «حدی بالمکان حداً» یعنی در آن مکان ماندگار گشته و جابه جا نشد. (1)«حدّی الشیء تحدیه و تحدّیا» یعنی عمداً آن کار را انجام داد. «تحدّیتُ فلاناً» یعنی با او مسابقه گذاشتم و بر او پیروز گشتم. «حدِّیا» به معنای دعوت به مسابقه است.(2)

تحدّی یعنی دعوت از دشمن برای نبرد و پیروزی بر او(3) و به معانی قصد و آهنگ چیزی کردن و درخواست رقابت نمودن که هدف از آن، به زانو درآوردن طرف مقابل باشد نیز آمده است.(4)

1- (1) لسان العرب، ذیل ماده «حدی».
2- (2) الصحاح و أقرب الموارد، ماده «حدو، حدی».
3- (3) منتهی الارب، ذیل «تحدی».
4- (4) لغتنامه دهخدا، ذیل «تحدی».