بازپژوهی تحریف ناپذیری قرآن صفحه 150

نَزَّلْنَا الذِّکْرَ وَ إِنّا لَهُ لَحافِظُونَ است؛ همان گونه که آیۀ سوره حجر بر عدم تحریف قرآن دلالت دارد، آیۀ سوره فصلت نیز بر عدم تحریف قرآن دلالت دارد.

ثانیاً: فخر رازی در تفسیر خود ذیل آیه شریفه لا یَأْتِیهِ الْباطِلُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ لا مِنْ خَلْفِهِ وجوهی را مطرح نموده که وجه سوم آن چنین است:

الثالث: معناه أنّه محفوظ من أن ینقص منه فیأتیه الباطل من بین یدیه، أو یزاد فیه فیأتیه الباطل من خلفه؛ والدلیل علیه قوله وَ إِنّا لَهُ لَحافِظُونَ فعلی هذا الباطل هو الزیاده والنقصان؛(1)

وجه سوم این است که قرآن محفوظ است از این که چیزی از آن کاسته شود و باطل از پیش رو بر آن وارد شود و نیز محفوظ است از این که چیزی به آن افزوده شود و باطل از پشت بر آن وارد شود. دلیل این سخن، آیۀ وَ إِنّا لَهُ لَحافِظُونَ است. بنابراین، باطل همان زیاده و نقصان در کتاب خدا است.

آشکار است فخر رازی نیز یکی از معانی حفظ از باطل را محفوظ بودن از تحریف به زیاده و نقصان می داند؛ به این بیان که مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ را به کاستن از قرآن تفسیر کرده و مِنْ خَلْفِهِ را به افزودن بر قرآن تفسیر کرده است.

خلاصه سخن این که: اولاً: قول مفسّرین حجت نیست؛ زیرا ملاک در تفسیر، ظواهر آیات است و در مقام، کلمه «باطل» در معنای عام ظهور دارد.