بازپژوهی تحریف ناپذیری قرآن صفحه 185

حروفه» دالّ بر آن است که مخالفان، ظاهر کتاب و حروف آن را کاملاً حفظ کردند و در تأویل و تفسیر قرآن، تحریف ایجاد کردند. این همان تحریف معنوی است که همۀ علمای اسلام، وقوع این تحریف را به گونه ای پذیرفته اند.

خلاصه و جمع بندی مطالب

1. روشن شد در کتب روایی امامیه یک روایت صریح و روشن که دلالت واضح بر تحریف لفظی قرآن داشته باشد، یافت نشد و برخی از روایات دلالت بر آن دارد که باطن قرآن در نزد امیرالمؤمنین علیه السلام و ائمّۀ طاهرین علیهم السلام است و افترازنندگان برای اثبات ادّعای باطل خود برخی از روایات را تحریف نموده و نسبت تحریف قرآن را به امامیه وارد ساخته اند.

2. روایاتی که بر حسب ظاهر، بر تغییر حروف و یا برخی کلمات قرآن دلالت دارد نیز مقصود از آن ها، تأویل و تفسیر قرآن است.

3. برخی روایات از قبیل تطبیق است؛ مانند روایتی که عَرْض امانت در آیه شریفه«إِنّا عَرَضْنَا الْأَمانَهَ» را بر ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام تطبیق نموده است؛ در حقیقت، این نوع هم داخل در تحریف معنوی است.

4. از مطالب گذشته روشن شد نسبت دادن تحریف به افرادی مانند فضل بن شاذان و کلینی صحیح نیست.

5. بر اساس موازین استدلال و استنباط نزد فقهای امامیه چنان چه روایتی با ضرورت دین و یا اجماع مسلمین و یا قرآن کریم مخالفت تباینی داشته باشد و آن روایت قابل توجیه نباشد، باید آن را طرد نمود؛ حتی چنین روایتی از قبیل روایاتی که باید علم آن ها را به ائمّه طاهرین علیهم السلام واگذار کنیم نیست. بنابراین، چنان چه فرض کنیم روایتی