بازپژوهی تحریف ناپذیری قرآن صفحه 258

مطرح شد که عبارت بودند از:

1. آیۀ شریفه بر نسخ شرایع سابق به شریعت نو و لاحق دلالت دارد؛ لذا، بین این آیه با مسأله نسخ تلاوت، هیچ ارتباطی نیست.

2. بنا بر تفسیر ابن عباس - مشرکین می گفتند: حضرت امروز آیه ای را نسبت به قضیه ای مطرح می نماید و روز بعد آیه ای دیگر نسبت به همان قضیه بیان می کند - نیز آیه با مسألۀ نسخ تلاوت ارتباطی ندارد.

3. تفسیر اهل سنت بر این که مراد از کلمۀ «آیه» در آیۀ مذکور، آیه قرآن است و می توان آیه ای را جایگزین آیه ای دیگر نمود.

از احتمال سوم می توان نسخ را اثبات کرد؛ اما تنها بر نسخ و منتفی شدن حکم دلالت دارد و نه تلاوت آیه؛ همان گونه که علاّمه طباطبایی رحمه الله نیز بیان داشتند. بنابراین، معنای آیۀ شریفه حذف یک آیه از دایره تلاوت و جایگزینی آیه ای دیگر به جای آن نیست.

نتیجه آن می شود که هیچ یک از آیات 106 سوره بقره و 101 سوره نحل بر نسخ تلاوت دلالت ندارند؛ علاوه آن که از منظر عقلا نیز نسخ تلاوت قابل پذیرش نیست؛ زیرا، معنا ندارد شارع مقدّس تلاوت آیه ای را حذف نماید اما حکمش را باقی گذارد!.

ناسازگاری نسخ تلاوت با قرآن کریم

علاّمه طباطبایی رحمه الله در ادامۀ بررسی آیات دالّ بر نسخ، می فرماید: بر فرض پذیرش نسخ تلاوت، باید نسخ آن آیات را به گونه ای توجیه و تحلیل کرد. به دنبال آن به بیان موارد آیات و توجیه آن ها می پردازد تا آن که می نویسد: