- سخن مجمع 1
- اشاره 18
- روایاتی که به جمع آوری قرآن در زمان ابوبکر اشاره می کند 21
- اشاره 39
- بررسیحالت اوّل: احتمال وقوع تحریف در زمان شیخین به صورت تصادفی 40
- بررسی حالت سوّم: وقوع تحریف در زمان عثمان 46
- بررسی حالت چهارم: وقوع تحریف در زمان بنی امیّه 48
- قسم اوّل: روایاتی که سوره یا آیاتی را ذکر کرده 67
- اوّل: موضعگیری در قبال روایات تحریفی که در منابع عامّه آمده است 67
- الف: سورۀ احزاب، معادل سورۀ بقره است 67
- اشاره 67
- اشاره 67
- ب: لو کان لابن آدم و ادیان... 68
- ج: سوره های خلع و حفد 70
- د: آیۀ رجم 71
- ه- : آیۀ جهاد 73
- و: آیۀ رضاع کبیر در ده مرتبه 73
- اقسام نسخ و چگونگی نسخ تلاوت 76
- بطلان نسخ تلاوت 80
- قسم دوّم: روایاتی که بر لحن (اشتباه نحوی) و تغییر دلالت می کنند. 82
- قسم سوّم: روایاتی که بر زیاده دلالت می کنند. 88
- اشاره 91
- دسته اوّل: روایاتی که در آنها لفظ «تحریف» به کار رفته است: 91
- دستۀ دوّم: روایاتی که می گوید: بعضی از آیات، شامل اسامی ائمّه(علیهم السلام) بوده و این اسامی حذف شده است: 92
- دستۀ سوّم: روایاتی که توهّم وقوع تحریف به زیاده و نقصان در قرآن را ایجاد می کنند: 96
- دستۀ چهارم: روایاتی که می گوید در قرآن اسامی مردان و زنانی بوده است که حذف شده است: 99
- سوّم: چرا محدّثان، این روایات را در کتابهای معتبر نقل کرده اند، در حالی که بیانگر آرا و نظرات آنان نبوده است؟ 101
- چکیدۀ بحث 113
فصل سوّم: بررسی احتمالات وقوع تحریف
اشاره
شکّی در این نیست که قرآن کریم به شکل وسیعی گسترش یافته و معروف شده بود و به شکل منظّم و مرتّبی بعد از خلافت عثمان، تدوین گردیده بود. در این زمان نسخه های متعدّدی از قرآن تهیّه شده و به نقاط مختلف ارسال شده بود تا این نسخه ها معیار و ملاک قرائت و عمل باشند و دستورات شدیدی صادر شده بودکه کسی از نسخه های دیگر استفاده نکند و آنها را ملاک قرار ندهد.
برای روشن شدن این مطلب که قرآن کریم از دستبرد تحریف مصون مانده است، اوضاع وزمانهایی را که احتمال دارد در آنها، تحریف در قرآن واقع شده باشد، مورد بررسی قرار می دهیم:
1- احتمال دارد که تحریف در زمان شیخین به صورت تصادفی و بدون قصد حذف کردن چیزی از قرآن واقع شده باشد و علّت آن، غفلت از بعضی از آیات، یا عدم دسترسی به آنها بوده است؛ چنان که قصّۀ جمع آوری قرآن کریم که بخاری آن را روایت کرده است، این فرض را مطرح می کند.