- سخن مجمع 1
- اشاره 18
- روایاتی که به جمع آوری قرآن در زمان ابوبکر اشاره می کند 21
- اشاره 39
- بررسیحالت اوّل: احتمال وقوع تحریف در زمان شیخین به صورت تصادفی 40
- بررسی حالت سوّم: وقوع تحریف در زمان عثمان 46
- بررسی حالت چهارم: وقوع تحریف در زمان بنی امیّه 48
- اوّل: موضعگیری در قبال روایات تحریفی که در منابع عامّه آمده است 67
- اشاره 67
- قسم اوّل: روایاتی که سوره یا آیاتی را ذکر کرده 67
- اشاره 67
- الف: سورۀ احزاب، معادل سورۀ بقره است 67
- ب: لو کان لابن آدم و ادیان... 68
- ج: سوره های خلع و حفد 70
- د: آیۀ رجم 71
- ه- : آیۀ جهاد 73
- و: آیۀ رضاع کبیر در ده مرتبه 73
- اقسام نسخ و چگونگی نسخ تلاوت 76
- بطلان نسخ تلاوت 80
- قسم دوّم: روایاتی که بر لحن (اشتباه نحوی) و تغییر دلالت می کنند. 82
- قسم سوّم: روایاتی که بر زیاده دلالت می کنند. 88
- دسته اوّل: روایاتی که در آنها لفظ «تحریف» به کار رفته است: 91
- اشاره 91
- دستۀ دوّم: روایاتی که می گوید: بعضی از آیات، شامل اسامی ائمّه(علیهم السلام) بوده و این اسامی حذف شده است: 92
- دستۀ سوّم: روایاتی که توهّم وقوع تحریف به زیاده و نقصان در قرآن را ایجاد می کنند: 96
- دستۀ چهارم: روایاتی که می گوید در قرآن اسامی مردان و زنانی بوده است که حذف شده است: 99
- سوّم: چرا محدّثان، این روایات را در کتابهای معتبر نقل کرده اند، در حالی که بیانگر آرا و نظرات آنان نبوده است؟ 101
- چکیدۀ بحث 113
و در محاضرات الراغب آمده است:صد آیه. (1)
2- از عمر، ابی بن کعب و عکرمه مولی ابن عبّاس روایت شده است:
سورۀ احزاب به اندازۀ سورۀ بقره، یا از آن طولانی تر بود و آیۀ رجم در آن قرار داشت. (2)
ابن صلاح مقدار اضافه بر سورۀ موجود را حمل بر تفسیر کرده است. و سیوطی و ابن حزم آن را بر نسخ تلاوت حمل کرده اند. و کسی که در این روایات تأمّل کند، می بیند که اختلاف بسیار فاحشی در مقدار سورۀ احزاب در همین روایات به چشم می خورد، وجود دارد. امری که دال برعدم صحّت این روایات و بطلان آنها می باشد. امّا آیۀ رجم که در روایت دوّم بدان اشاره شده است، در قسم چهارم از این روایات، مورد بحث قرار می گیرد.
ب: لو کان لابن آدم و ادیان...
از ابوموسی اشعری روایت شده است که او به قاریان بصره گفت:
ما سوره ای را قرائت می کردیم که در مقدار و شدّت لحن، آن را به سورۀ برائت تشبیه می کردیم و الآن آن را فراموش کرده ام، امّا این مقدار از آن به یادم مانده است:
لو کان لابن آدم
1- (1) - محاضرات الراغب: 2/ 4و 434.
2- (2) - الاتقان: 3/ 82؛ مسند احمد: 5/ 132؛ المستدرک: 359/4؛ السنن الکبری: 8/ 211؛ تفسیر قرطبی: 14/ 113؛ الکشّاف: 3/ 518؛ مناهل العرفان: 2/ 111؛ الدّر المنثور: 6/ 559.