- سخن مجمع 1
- اشاره 18
- روایاتی که به جمع آوری قرآن در زمان ابوبکر اشاره می کند 21
- اشاره 39
- بررسیحالت اوّل: احتمال وقوع تحریف در زمان شیخین به صورت تصادفی 40
- بررسی حالت سوّم: وقوع تحریف در زمان عثمان 46
- بررسی حالت چهارم: وقوع تحریف در زمان بنی امیّه 48
- اوّل: موضعگیری در قبال روایات تحریفی که در منابع عامّه آمده است 67
- اشاره 67
- قسم اوّل: روایاتی که سوره یا آیاتی را ذکر کرده 67
- اشاره 67
- الف: سورۀ احزاب، معادل سورۀ بقره است 67
- ب: لو کان لابن آدم و ادیان... 68
- ج: سوره های خلع و حفد 70
- د: آیۀ رجم 71
- ه- : آیۀ جهاد 73
- و: آیۀ رضاع کبیر در ده مرتبه 73
- اقسام نسخ و چگونگی نسخ تلاوت 76
- بطلان نسخ تلاوت 80
- قسم دوّم: روایاتی که بر لحن (اشتباه نحوی) و تغییر دلالت می کنند. 82
- قسم سوّم: روایاتی که بر زیاده دلالت می کنند. 88
- دسته اوّل: روایاتی که در آنها لفظ «تحریف» به کار رفته است: 91
- اشاره 91
- دستۀ دوّم: روایاتی که می گوید: بعضی از آیات، شامل اسامی ائمّه(علیهم السلام) بوده و این اسامی حذف شده است: 92
- دستۀ سوّم: روایاتی که توهّم وقوع تحریف به زیاده و نقصان در قرآن را ایجاد می کنند: 96
- دستۀ چهارم: روایاتی که می گوید در قرآن اسامی مردان و زنانی بوده است که حذف شده است: 99
- سوّم: چرا محدّثان، این روایات را در کتابهای معتبر نقل کرده اند، در حالی که بیانگر آرا و نظرات آنان نبوده است؟ 101
- چکیدۀ بحث 113
وادیان من مال لابتغی وادیاً ثالثاً و لایملأ جوف ابن آدم الاّ التراب؛ (1)اگر آدمیزاد، دو دشت پر از مال داشت، آرزو می کرد که دشت سوّمی داشته باشد وچشمان حریص آدمیزاد را جز خاک پرنمی کند.
ابن صلاح، این حدیث را بر سنّت حمل می کند و می گوید:
این مطلب در سخنان رسول خدا(صلی الله علیه و آله)آمده است و از احادیث آن حضرت می باشد وچنین نیست که آن را کلام الله بداند. حدیثی هم که از عبّاس بن سهل روایت شده است، این مطلب را تأیید می کند. او می گوید:
از ابن زبیر شنیدم که بر منبر می گوید: رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرمود:
لَو أنّ ابن آدم اعطی وادیان... ؛ اگر به آدمیزاد دو دشت اعطا شود.... (2)
زبیدی این حدیث را چهل و چهارمین حدیث متواتر شمرده و گفته است:
پانزده نفر از صحابه این حدیث را روایت کرده اند. (3)
احمد در المسند آن را از ابی واقد لیثی نقل کرده و گفته که حدیث قدسی است. (4)
امّا ادّعای ابوموسی اشعری مبنی بر این که: سورۀ شبیه سورۀ برائت در مقدار و شدّت لحن بوده است... .، اگر چنین بود، علم
1- (1) - صحیح مسلم: 2/ 726 ح 1050.
2- (2) - مقدّمتان فی علوم القرآن: ص 88 - 85 .
3- (3) - همان.
4- (4) - مسند احمد: 5/ 219.