- سخن مجمع 1
- اشاره 18
- روایاتی که به جمع آوری قرآن در زمان ابوبکر اشاره می کند 21
- اشاره 39
- بررسیحالت اوّل: احتمال وقوع تحریف در زمان شیخین به صورت تصادفی 40
- بررسی حالت سوّم: وقوع تحریف در زمان عثمان 46
- بررسی حالت چهارم: وقوع تحریف در زمان بنی امیّه 48
- قسم اوّل: روایاتی که سوره یا آیاتی را ذکر کرده 67
- اشاره 67
- الف: سورۀ احزاب، معادل سورۀ بقره است 67
- اوّل: موضعگیری در قبال روایات تحریفی که در منابع عامّه آمده است 67
- اشاره 67
- ب: لو کان لابن آدم و ادیان... 68
- ج: سوره های خلع و حفد 70
- د: آیۀ رجم 71
- ه- : آیۀ جهاد 73
- و: آیۀ رضاع کبیر در ده مرتبه 73
- اقسام نسخ و چگونگی نسخ تلاوت 76
- بطلان نسخ تلاوت 80
- قسم دوّم: روایاتی که بر لحن (اشتباه نحوی) و تغییر دلالت می کنند. 82
- قسم سوّم: روایاتی که بر زیاده دلالت می کنند. 88
- اشاره 91
- دسته اوّل: روایاتی که در آنها لفظ «تحریف» به کار رفته است: 91
- دستۀ دوّم: روایاتی که می گوید: بعضی از آیات، شامل اسامی ائمّه(علیهم السلام) بوده و این اسامی حذف شده است: 92
- دستۀ سوّم: روایاتی که توهّم وقوع تحریف به زیاده و نقصان در قرآن را ایجاد می کنند: 96
- دستۀ چهارم: روایاتی که می گوید در قرآن اسامی مردان و زنانی بوده است که حذف شده است: 99
- سوّم: چرا محدّثان، این روایات را در کتابهای معتبر نقل کرده اند، در حالی که بیانگر آرا و نظرات آنان نبوده است؟ 101
- چکیدۀ بحث 113
بعضی ادّعا می کنند که تلاوت بعضی از آیات، نسخ شده و حکم آنها باقی مانده است، این ادّعاهایی است که انسان عاقل آن را قبول نمی کند؛ زیرا می پرسد: حکمت نسخ تلاوت و بقای حکم چیست؟ صدور قانونی که واجب الاجراست و برداشتن الفاظ این قانون، با وجوب عمل به احکام آن، چه دلیل عقلی، یا شرعی می تواند داشته باشد؟ آنان برای اثبات ادّعای خود به یک آیه مثال می زنند، در حالی که خدا می داند این کلمات ادّعا شده از قرآن نیست؛ چون اگر جزء قرآن بود، صحابه از آنها غافل نمی ماندند و سلف صالح آن را در مصحفهای خود می نوشتند. (1)
قسم دوّم: روایاتی که بر لحن (اشتباه نحوی) و تغییر دلالت می کنند.
1- از عثمان نقل شده است:
در مصحف، تغییراتی در حرکات ایجاد شده است که عرب به تناسب زبان خود آنها را اصلاح می کند. گفته شد: چرا آنها را اصلاح نمی کنی؟ گفت: آن را رها کنید؛ زیرا حلالی را حرام، یا حرامی را حلال نمی کنند. (2)
ابن اشته، لحن مورد اشاره در حدیث را بر خطا در انتخاب مناسب تر از حروف هفتگانه و بر چیزهایی که نوشتۀ آن، مخالف تلفظ آن می باشد، حمل کرده است، در حالی که این حمل درست نیست بلکه
1- (1) - الفرقان: 157.
2- (2) - الاتقان: 2/ 321 - 320.