- سخن مجمع 1
- اشاره 18
- روایاتی که به جمع آوری قرآن در زمان ابوبکر اشاره می کند 21
- اشاره 39
- بررسیحالت اوّل: احتمال وقوع تحریف در زمان شیخین به صورت تصادفی 40
- بررسی حالت سوّم: وقوع تحریف در زمان عثمان 46
- بررسی حالت چهارم: وقوع تحریف در زمان بنی امیّه 48
- اوّل: موضعگیری در قبال روایات تحریفی که در منابع عامّه آمده است 67
- اشاره 67
- قسم اوّل: روایاتی که سوره یا آیاتی را ذکر کرده 67
- اشاره 67
- الف: سورۀ احزاب، معادل سورۀ بقره است 67
- ب: لو کان لابن آدم و ادیان... 68
- ج: سوره های خلع و حفد 70
- د: آیۀ رجم 71
- ه- : آیۀ جهاد 73
- و: آیۀ رضاع کبیر در ده مرتبه 73
- اقسام نسخ و چگونگی نسخ تلاوت 76
- بطلان نسخ تلاوت 80
- قسم دوّم: روایاتی که بر لحن (اشتباه نحوی) و تغییر دلالت می کنند. 82
- قسم سوّم: روایاتی که بر زیاده دلالت می کنند. 88
- دسته اوّل: روایاتی که در آنها لفظ «تحریف» به کار رفته است: 91
- اشاره 91
- دستۀ دوّم: روایاتی که می گوید: بعضی از آیات، شامل اسامی ائمّه(علیهم السلام) بوده و این اسامی حذف شده است: 92
- دستۀ سوّم: روایاتی که توهّم وقوع تحریف به زیاده و نقصان در قرآن را ایجاد می کنند: 96
- دستۀ چهارم: روایاتی که می گوید در قرآن اسامی مردان و زنانی بوده است که حذف شده است: 99
- سوّم: چرا محدّثان، این روایات را در کتابهای معتبر نقل کرده اند، در حالی که بیانگر آرا و نظرات آنان نبوده است؟ 101
- چکیدۀ بحث 113
روشن است که مراد از «تحریف» در این جا، حمل آیات بر غیرمعانی آن و دور کردن آن از مقاصد اصلی اش با تأویلهای باطل و توجیه های فاسد، بدون ارائۀ دلیل قاطع یا حجّت واضح، یا برهان ساطع می باشد و مکاتبۀ امام(علیه السلام) با سعدالخیر دلالت بر این دارد که مقصود از «تحریف»، تأویلهای باطل و بازیچه قرار دادن معانی قرآن است. آن حضرت(علیه السلام) می نویسد:
وکان من نبذهم الکتاب أنْ أقاموا حروفه، و حرفوا حدوده فهم یروونه و لا یَرْعونَه... (1).
از خیانتهای آنان به کتاب خدا این بوده است که حروف آن را حفظ کرده و برپا داشتند، ولی حدود آن را تحریف کردند. آنان کتاب خدا را روایت می کنند، امّا دستورات و احکام آن را رعایت نمی کنند.
دستۀ دوّم: روایاتی که می گوید: بعضی از آیات، شامل اسامی ائمّه(علیهم السلام) بوده و این اسامی حذف شده است:
1 - درکافی از امام باقر(علیه السلام) روایت شده است:
نزل جبرئیل بهذه الآیه علی محمّد(صلی الله علیه و آله): وَإِن کُنتُمْ فِی رَیْبٍ مِّمَّا نَزَّلْنَا عَلَی عَبْدِنَا - فی علی - فَأْتُواْ بِسُورَهٍ مِّن مِّثْلِهِ... (2)؛ (3) .
2- در کافی از ابوبصیر، از امام صادق(علیه السلام) روایت شده است که آیه در اصل این گونه نازل شده بود:
1- (1) - الکافی53/8 ح16.
2- (2) - بقره (2): 23.
3- (3) - الکافی: 1/ 417/ ح 26.