ستاره درخشان شام حضرت رقیه دختر امام حسین علیه السلام صفحه 2460

شام درگذر تاريخ

شام را از دو جهت به اين نام خوانده اند. نخست اين كه شام به معناي شمال است و دليل اين نام گذاري، قرار گرفتن آن در سمت شمال قبله است. هم چنان كه يمن به معناي راست از آن جهت به اين اسم، نام گذاري شده است كه در سمت راست قبله قرار دارد. علت ديگري نيز كه براي نام گذاري شام گفته اند آن است كه: سام بن نوح بر آن سرزمين حكومت مي كرد و هنگام برگرداندن آن واژه به عربي، به شام تبديل شده است.1

اين سرزمين در دوران باستان شامل كشورهاي كنوني سوريه، لبنان، فلسطين و بخش هايي از اردن مي شد كه پس از جنگ جهاني اول و در پي تقسيم بندي هاي كشوري و سياست هاي تفرقه افكن انگلستان و فرانسه، به صورت كشورهاي كنوني درآمد.

امپراتوري روم در سال 63 ميلادي، شام را به تسخير خود درآورد كه پس از تجزيه دولت روم به دو بخش روم شرقي و غربي در سال 395 ميلادي، شام جزو قلمرو امپراتوري روم شرقي (بيزانس) گرديد. البته سيطره بيزانس بر شام به تدريج كم رنگ شد و سرانجام در قرن هفتم ميلادي به دست مسلمانان افتاد.2

ريشه پيوندهاي خاص اين سرزمين با تاريخ اسلام، به سال هاي پيش از فتح دمشق باز مي گردد. پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله در دوران نوجواني و جواني به همراه عمويش، ابوطالب، به آن سرزمين سفر كرد، ولي هنوز به مقصد نرسيده، رويدادي براي ابوطالب رخ داد كه مجبور شد سفرش را نيمه كاره رها سازد و به مكه باز گردد. آن رويداد، خبري بود كه بُحيري، راهب بصري درباره پيامبري محمد دوازده ساله به ابوطالب داد و او را از خطر گزند رساندن يهوديان به پيامبر آخرالزمان، برحذر داشت.3 دومين سفر حضرت محمّد به شام در 25 سالگي اش انجام گرفت. ايشان در اين سفر، سرپرستي كاروان تجاري حضرت خديجه را بر عهده داشت و با سود خوبي نيز بازگشت.4

پس از تحكيم پايه هاي اسلام در جزيره العرب، شام در سال14 هجري برابر با نيمه قرن هفتم ميلادي، به تسخيرمسلمانان درآمد و به قلمرو اسلامي پيوست. شام از سال 40 هجري تا سال 132 هجري، پايتخت حكومت بني اميه بود. در اين تاريخ و در پي سقوط بني اميه كه به دست عباسيان و با پشتيباني ايرانيان انجام پذيرفت، شام اعتبار گذشته اش را از دست دادو بغداد به عنوان پايتخت اعلام گرديد.5

1 . شام سرزمين خاطره ها، مهدي پيشوايي، ص 22.

2 . گيتاشناسي كشورها، چاپ 1365، ص 185.

3 . تاريخ اسلام، سال چهارم آموزش متوسط عمومي، ص 27.

4 . فروغ ابديت، جعفر سبحاني، ج 1، ص 156.