بدرقه جان (علی اکبر علیه السلام صفحه 26

او این ترفند را لازم می دانست، چرا؟! چون بالاخره عدّه ای از اصحاب و تابعین و دیگر مسلمین در حجاز و شام و عراق و سرزمین های اسلامی بودند که حقیقت را می دانستند و در گوشه و کنار، لب به اعتراض می گشودند. و به علاوه، معاویه حکومت خود را بلامعارض نمی دانست؛ چون چند مرکز بزرگ اسلام، مثل مکه و مدینه، محلّ سکونت خاندان پیامبر می باشد و مردم با حسین بن علی علیهما السلام در ارتباط بودند؛ لذا ساکت نمی نشست و از به کار بردن هر نوع دسیسه و فریب کاری دریغ نمی ورزید.

2 - معاویه با ستایش فردی از قطب مخالف، می خواست شرایط خلافت را از میان بردارد. اهمّ شرایط خلافت، داشتن علم و عصمت است و باید از جانب خدا و رسول بر آن تصریح شده

باشد. بنابراین بنی امیه و مخصوصاً حاکم وقت می دانستند که نه معصومند و نه عالِم؛ و از طرفی خوب فهمیده بودند که علی و دو فرزندش علیهم السلام دارای علم و عصمت هستند و نصّ بر امامت و خلافت آنها از جانب خدا و رسول وجود دارد؛ لذا اذهان را متوجّه غیر این خاندان می کرد و در نتیجه به مقصود خود، که حفظ حکومت در بنی امیه هست، می رسید.

3 - اثبات سخاوت و بخشش در خاندان خود، یکی دیگر از اهداف معاویه در این قول است. حال این سؤال وجود دارد که اثبات سخاوت چه نتیجه ای برای معاویه دربر داشت؟

برای پاسخ به این سؤال، ناچاریم مقداری از اوضاع را بیان کنیم:

در آن زمان، مردم حجاز و عراق، مردمی تازه مسلمان بودند و هنوز فرهنگ جاهلیت و قبیله گری در آنها، کم و بیش حاکم بود. علی رغم پیمانی که حضرت رسول صلی الله علیه وآله میان مهاجر و انصار بسته بود، باز هم در کشمکش های سیاسی در مقابل هم قرار می گرفتند.

بدعت ها و تغییر روش ها و فتواهای خلاف قران و سنّتِ سه خلیفه، وجود قبایل مختلف و تیره های متفاوت مخصوصاً قحطانیان و عدنانیان، حضور قوم یهود و دسیسه های آنها و منافقین دورو، وجود افراد سودجو که برای حفظ موقعیت خود، متمایل به احزاب سیاسی قدرتمند بودند؛ لذا هر کدام از نفوذ و قدرت بیشتری برخوردار بودند، مردم در سایه پرچم آن گروه و از طرفی وضع اقتصادی و معیشت در آن مناطق مطلوب نبود و افراد نیازمند و گرسنه و بی مسکن هم زیاد بودند؛ لذا گرایش به گروه یا فردی که دارای اوضاع مالی خوبی داشت، زیاد بود.

مردم شامات

هم تکلیف شان مشخّص است که با اسلامِ معاویه ای عادت کرده بودند، با اسلامی خو گرفته بودند که معاویه و همدستان آنها معرّفی می کردند. البته در این مناطق، افرادی بودند که حقّ را می فهمیدند و جان خودشان را در راه ترویج دین فدا می کردند، و همواره پروانه وار گرد شمع ولایت می گردیدند، که سخن گفتن در این باره از بحث ما خارج است.

حال با توجّه به توضیحی که ارائه گردید، خوب مشخّص می شود که چرا معاویه در خود و خاندانش، سخاوت را اثبات می کند، برای اینکه یک عدّه مردم ساده لوح و نیازمند و گرسنه را گرد خود جمع کند.