زنان عاشورایی صفحه 1

مقدمه‌

تحول و انقلاب عظيمي كه دين اسلام در مردم به وجود آورد، فقط مردان را در برنگرفت، بلكه از زنان نيز، انسان‌هايي فداكار و ايثارگر و با شهامت ساخت كه در پيروزي مسلمانان نقش به سزايي داشتند.اين بانوان علاوه براين كه در وجوه مبارزه، علم و تقوا، آشكارا نقش داشته‌اند،فرزنداني مجاهد، متقي و بزرگوار تربيت نمودند و در اعتلاي خانواده و فعاليت‌هاي همسرانشان سهمي چشم گير ايفاكردند، از اين رو توجه به زندگي اين بزرگ زنان،هميشه مورد توجه مسلمانان بوده و به عنوان اسوه و الگو، در راهنمايي زنان و دختران جامعه، اخلاق پاك و سيره و رفتار برجسته آنان مورد استفاده قرار گرفته است و مؤلفان و نويسندگان زيادي، در مورد بانوان نام دار مسلمان كتاب‌ها نگاشته و سخنراني‌ها نموده‌اند. ليكن هدف ما در اين نوشتار، معرفي زنان عاشورايي است؛ بانوان محترمي كه با تلاش‌ها و مقاومت‌ها و نبردها و صبوري‌هاي خود، نقشي سترگ در حماسه كربلا داشتنه‌اند. زنان و دختراني كه بار مبارزه‌ها و مصيبت‌ها و رنج‌ها و اسارت‌ها و تنهايي وغربت را بر دوش كشيدند و شجاعانه ايستادند و سر بر آسمان ساييدند و هرگز تسليم دشمنان و دژخيمان نشدند.معرفي تعدادي از اين بانوان عالي مقام را كه مورخان توانسته‌اند اسامي و برخي حالاتشان را درج نمايند، به سه مرحله تقسيم كرده‌ايم تا به سهولت بتوانيم حق مطلب را ادا كنيم:1ـ قبل از عاشورا؛2ـ در جريان حماسه عاشورا؛(س)ـ بعد از عاشورا.اميدواريم زنان و دختران جامعه ما در تأسي به اين بزرگان، زندگي سعادت‌مندي را براي خود و خانواده‌هايشان فراهم اورند و از نور هدايت اين بزرگان بهره گيرند و ازحيات سراسر بركت آنان تأثير پذيرند.با مرگ معاويه، فرزندش يزيد بر تخت خلافت بني اميه نشست و خود را اميرالمؤمنين خواند و به تعبير ابوالاعلي مودودي، پادشاهي يزيد شروع گرديد و در ادامه پادشاهي معاويه، باز وجدان‌ها زنداني گرديد و زبان‌ها حبس گرديد.يزيد جهت اخذ بيعت از مخالفانش، اقداماتي كرد و شهرهايي را كه شيعيان امام علي (ع) در آن جا حضور داشتند، مورد توجه قرار داد. شهرهاي مدينه، بصره، كوفه و... درصف مقدم مخالفان يزيد قرار داشتند. لذا فرستاده‌اي به مدينه روانه كرد تا براي حاكم مدينه، پيام ببرد. يزيد مي‌خواست در اوّلين فرصت، قدرت خود را در حجاز تثبيت كند و از افراد شناخته شده‌اي كه معاويه در وصيت نامه خود به آنان اشاره كرده بود، بيعت بگيرد.آن هم نه به شيوه پدرش، بلكه با نهايت گستاخي و جنايت كاري و سركوب هر صداي‌ناموافق.مورخان، ماجراي پيام يزيد به والي مدينه و درخواست بيعت از امام حسين (ع) را به طور گسترده در كتب خويش آورده‌اند كه امام، تن به بيعت نداد و شبانه به همراه خانواده و يارانش، مدينه را به سوي مكه ترك كرد.كاروان امام حسين (ع) پس از وداع‌با پيامبر (ص) و حضرت زهرا و امام حسن مجتبي (ع) ، شب يكشنبه، دو روز مانده به پايان ماه رجب ـ بيست و هشتم ـ سال 60 هجري از مدينه به سوي مكه به راه افتاد. زنان و كودكان همراه كاروان بودند؛ از كودك شيرخواره چند روزه يا چندماهه، تا كودكاني كه بايد دست آنان را گرفت و در دل تاريكي از كوره راه‌هاي بيابان‌ها گذراند؛ از مدينه تا مكه.وقتي خروج امام حسين (ع) از مدينه به گوش مردم شهرهاي مختلف رسيد، مردم از شكستن جوّ رعب حاكميت يزيد، به وجد آمدند و كانون‌هاي انقلاب، فعال شدند. نسيم آزادي به مشام آزادي خواهان رسيد. اوّل از همه، مردم عراق به پا خاستند. سران و اعيان كوفه در خانه سليمان بن صرد خزاعي جمع شدند و از امام حسين (ع) دعوت كردند تا با پذيرش رهبري مردم، حكومت يزيد را سرنگون كنند.كورت فريشلر نويسنده آلماني در كتاب «امام حسين و ايران» از آمادگي مردم ايران نيز جهت پيوستن به امام حسين (ع) خبر مي‌دهد و حتي تشكيل جلسه مردم كوفه در خانه سليمان بن صرد خزاعي را بر اثر فعاليت هاي ايرانيان مي‌داند.به هر حال شرح فعاليت‌هاي بانوان فداكاري را كه قبل از ماجراي عاشورا فعاليت‌هايي داشته‌اند، به ترتيب قيد مي‌كنيم

قبل از عاشورا

فاطمه‌

به استناد نوشته كورت فريشلر، فاطمه دختر امام حسين (ع) كه ملقب به «حورالعين» بود در سال 60 هجري به نمايندگي از امام حسين (ع) به ري آمد و در جلسه‌اي كه در باغ بهار تشكيل شد، با جمعي از بزرگ زادگان ايراني از قبيل گيو پسررستم فرخزاد و كارن و توژ سپهبدان مازندران و گيلان شركت نمود.بارتولومو شرق شناس ايتاليايي (كه در نيمه قرن بيستم زندگي مي‌كرد) اجتماع باغ ري را در ماه جمادي الاخر سال 60 هجري مطابق با مارس 679 ميلادي مي‌داند.مارسلين از شرق شناسان نيمه اوّل قرن بيستم نيز از حضور زني به سمت سفارت امام حسين (ع) در باغ بهار ري خبر مي‌دهد.اين جلسه در سلوجي پنج فرسنگي كوفه برگزار گرديد و ايرانيان و عراقيان به رهبري سليمان بن صرد خزاعي اعلام بيعت با امام حسين (ع) كردند و به امام نامه نوشتند و فاطمه با كارواني به همراه دو نفر از كوفيان بنام عبدالله بن همداني و عبدالله بن وال در آغاز سومين ماه بهار از كوفه حركت و در روز سيزدهم رمضان 60 هجري وارد مكه شد.بنابراين، فاطمه وقتي به مكه مي‌رسد كه كاروان امام حسين (ع) چهل و پنج روز پيش از مدينه خارج شده و در مكه در خانه عباس بن عبدالمطلب ساكن شده بودند.بديهي است كه فاطمه (س) نامه‌ها و گزارش هاي اوضاع ايران و عراق را به امام حسين (ع) نشان داد.

همسر حبيب بن مظاهر

امام حسين (ع) بعد از حركت از مدينه و به دنبال رسيدن نامه‌هاي سران و بزرگان و شيعيان، به دوستان خود نامه هايي فرستاد.وقتي نامه امام (ع) به حبيب بن مظاهر ـ در كوفه ـ رسيد، همسرش به او گفت: «تو را به خدا اي حبيب. در ياري حسين (ع) كوتاهي مكن».حبيب براي آزمايش همسرش گفت: «چگونه بروم، كه از يتيم شدن فرزندان خود مي‌ترسم».زن گفت: «آيا سخن رسول خدا (ص) را در حق حسين بن علي (ع) و برادرش فراموش كرده‌اي كه فرمود: اين دو فرزند من، دو سيد جوانان بهشتند! حال فرزند رسول خدا از تو ياري خواسته و تو جواب نمي‌دهي؟»و هنگامي كه حبيب آماده رفتن به كربلا بود گفت: «اي حبيب، تو را به خدا قسم،اگر به خدمت حسين شرف‌ياب شدي، به نيابت از من دست و پايش را ببوس و سلام مرا به حضورشان برسان.»

ام خلف‌

او همسر مسلم بن عوسجه‌است كه از كوفه، به همراه خانواده‌اش به طور مخفيانه خود را به كربلا رساندند. ملامحمد فضولي در اثر بزرگ خود، مسلم بن عوسجه را آذربايجاني دانسته و شرح دلاوري‌ها و شهادت او را به زبان شعر تركي آورده است.