جامع آیات و احادیث موضوعی نماز ، جلد دوم صفحه 376

اذا کبرت فاستصغر مابین العلا والثری دون کبریائه ؛ فان الله اذا اطلع علی قلب العبد و هو یکبر وفی قلبه عارض عن حقیقه تکبیره قال یاکاذب ، اتخذ عنی ؟ و عزتی و جلالی لاحرمنک حلاوه ذکری ولاحجبنک عن قربی و المساره بمناجاتی فاعتبر انت قلبک حین صلوتک فان کنت تجد حلاوتها و فی نفسک سرورها وبهجتها و قلبک مسرورا بمناجاته ملتذ بمخاطباته ، فاعلم انه قد صدقک فی تکبیرک له ؛ و الا فقد عرفت من سلب لذه المناجاه و حرمان حلاوه العباده انه دلیل علی تکذیب الله لک و طردک عن بابه

چون تکبیر (نماز) راگفتی ، آنچه را که ما بین آسمان و زمین است درمقابل کبریای خدا کوچک و ناچیز شمار که اگر خداوند بر قلب بنده زمانی که تکبیر می گوید ، بنگرد و در دل او چیزی باشدکه از حقیقت معنای تکبیر بازش می دارد ، به او گوید

(ای دروغگو آیا مرا می فریبی ؟ به عزت وجلالم سوگند که از شیرینی یاد خود محرمت کنم و از قرب به خودو شادمانی مناجاتم محجوبت سازم ) پس به هنگام نمازگزاردنت دل خود را بیازما ، اگر شیرینی نماز را و در (عمق ) جان سرور و بهجت (حاصل از) آن را می یابی و دلت از راز و نیازبا او شادمان است و از گفتگو با او لذت می برد ، بدان که خداوند تو را در تکبیری که بر زبان رانده ای تصدیق فرموده است وگرنه ، بدان که فقدان لذت مناجات و محرومیت از شیرینی عبادت دلیل بر این است که خداوند تو را (در تکبیرت ) دروغگو دانسته و از درگاه خود رانده است . (مصباح الشریعه ، باب 13 ، بحارالانوار ، ج 81 ، ص 230) .

15 - سرالله اکبر

عن امیرالمؤ منین - علیه السلام - انه قال

و الوجه الاخر الله اکبر فیه نفی کیفیته کانه یقول (ای المؤ ذن ) الله اجل من ان یدرک الواصفون قدر صفته الذی هو موصوف به ، انما یصفه الواصفون صفته علی قدرهم لاقدر عظمته و جلاله تعالی الله عن ان یدرک الواصفون صفته علوا کبیرا

وجه دیگر (الله اکبر) این است که کیفیت و چگونگی را از او نفی می کند ؛ گویی که اذان گوینده می گوید (خداوند والاتر از آن است که وصف کنندگان صفت او را (آنچنان که هست ) ادراک کنند) وصف کنندگان به قدر ادراک خود اورا وصف می کنند نه به قدر عظمت و جلال او خدا بسیار برتر از آن است که وصف

گویان صفت او را دریابند .

16 - فلسفه گفتن هفت تکبیر

عن العلل باسناده عن هشام بن الحکم عن ابی الحسن موسی - علیهما السلام - قال