جامع آیات و احادیث موضوعی نماز ، جلد دوم صفحه 387

فان قال فلم امروا بالقرائه فی الصلوه لئلا یکون القرآن مهجورا مضیعا و لیکون محفوظا مدروسا فلا یضمحل و لایجهل

اگر کسی بپرسد چرا واجب شده که در نماز قرآن خوانده شود ، جواب این است که تا قرآن ترک نشود و ضایع نگردد بلکه محفوظ مانده و درس داده شود و بدین وسیله از نابودی و نخواندنش جلوگیری شود و سوره حمد واجب شده در هر نماز ، زیرا در سوره حمد خیر و حکمت دنیا وآخرت جمع شده است . (بحارالانوار ، ج 85 ، ص 54) .

26- تفسیر سوره حمد در بیان علی - علیه السلام -

قال علی - علیه السلام -

فاتحه الکتاب اعطاها الله محمدا -صلی الله علیه وآله - و امته بداء فیها بالحمد و الثناء علیه ، ثم ثنی بالدعاء لله - عزوجل - و لقد سمعت رسول الله -صلی الله علیه وآله - یقولن قال الله - عزوجل - قسمت الحمد بنیی و بین عبدی فنصفها لی ، ونصفها لعبدی ، و لعبدی ما ساءل ، اذا قال العبد بسم الله الرحمن الرحیم قال الله - عزوجل - بداء عبدی باسمی حق علی ان اتمم له اموره و ابارک له فی احواله ؛ فاذا قال الحمدلله رب العالمین قال الله - عزوجل - حمد لی عبدی ، و علم ان النعم التی له من عندی ، و البلایا التی اندفعت عنه بتطولی اشهدکم انی اضعف له نعم الدنیا لی نعیم ، الاخره ، و ادفع عنه بلایا الاخره ، کما دفعت عنه بلایا الدنیا ، فاذا قال الرحمن الرحیم قال الله - عزوجل - شهد لی باءنی الرحمن الرحیم اشهد کم

لاوفرن من رحمتی حظه ، و لاءجزلن من عطائی نصیبه ، فاذا قال مالک یوم الدین قال الله - عزوجل - اشهدکم کما اعترف باءنی انا المالک لیوم الدین لاءسهلن یوم الحساب ، حسابه ، ولاتقبلن حسناته و لاءتجاوزن عن سیئاته فاذا قال العبد ایاک نعبد قال الله - عزوجل - صدق عبدی ایای یعبد ، لاء ثیبنه عن عبادته ثوابا یغبطه کل من خالفه فی عبادته لی فاذا قال و ایاک نستعین قال الله - عزوجل - بی استعان و الی التجا اشهدکم لاعیننه علی امره و لاغیثنه فی شدایده ، و لاخذن بیده یوم القیامه عند نوائبه و اذا قال اهدنا الصراط المستقیم الی آخرها ، قال الله - عزوجل - هذا لعبدی و لعبدی ما ساءل قد استجبت لعبدی ، و اعطیته ما امل ، و امنته مما منه وجل قیل یا امیرالمؤ منین اخبرنا عن بسم الله الرحمن الرحیم اهی من فاتحه الکتاب ؟ قال نعم کان رسول الله -صلی الله علیه وآله - یقرؤ ها و یعدها ایه منها ، و یقول فاتحه الکتاب هی السبع المثانی فضلت ببسم الله الرحمن الرحیم و هی الایه السابعه منها

سوره فاتحه را خداوند به محمد (ص ) و امت و با حمد و سپاس بر خود ، آن را آغاز کرد ، سپس با دعا و ثنای خداوند - عزوجل - می فرماید سوره حمد رامیان خود و بنده ام تقسیم کرده ام ، پس نیمی از آن من و نیمی از آن بنده من است و بنده ام هرچه (در آن ) بخواهد ، به او می دهم پس هنگامی که

بنده گوید (بسم الله الرحمن الرحیم خداوند می فرماید بنده ام به نام من شروع کرده ، پس بر من لازم گشت که امورش را کامل کنم و احوالش را بر او مبارک گردانم و هنگامی که می گوید (الحمدلله رب العالمین ) خداوند می فرماید بنده ام مرا ستایش کرد و فهمید که نعمتهایی که دارد ، از نم ست و بلاهایی که از او دفع شده ، با نیروی من است شما راگواه می گیرم که چند برابر نعمت های دنیایش آن در آخرت را از برگردانم ؛ به همان گونه ای که بلاهای دنیا را از او برمی گردانم هنگامی که بگوید (الرحمن الرحیم ) خداوند می فرماید شهادت داد که من بخشنده و مهربانم ، شما را گواه می گیرم که از رحمتم بهره او را فراوان گردانم و از عطایم سهم وی را به شهادت می گیرم که همان گونه که اعتراف نمودکه من مالک روز رستاخیز هستم ، در روز شمار ، حسابش رابر او آسان گردانم و حسناتش را بپذیردم و از گناهانش درگذرم . پس وقتی بنده بگوید (ایاک نعبد) خداوند می فرماید بنده ام درست گفت ، او مراعبادت می کند ، من نیز به او پاداشی در قبال عبادتش بدهم که هرکسی که در عبادتش برای من با او مخالفت کرده رشک برد . پس وقتی که بگوید (و ایاک نستعین ) خداوند می فرماید از من کمک خواست و به من پناه برد ، شما را به گواه می گیرم که او را در کارش یاری کنم و در گرفتاری اش کمک کنم و

در روز رستاخیز در سختی ها دستش را بگیرم . هنگامی که بگوید (اهدنا الصراط المستقیم ) تا آخر سوره ، خداوند بزرگ و هرچه آرزو نمود ، به او دادم و هرچه که بخواهد به او میدهم ، خواسته او را اجابت کردم علی (ع ) پرسیدند یا علی ! (بسم الله الرحمن الرحیم ) بگو آیا جزئی از فاتحه است ؟ فرمود آری رسول خدا (ص ) آن را می خواند و آیه ای از آن محسوبش می فرمود ، فاتحه الکتاب ، سبع المثانی (دو هفت تایی ) است و با (بسم الله الرحمن الرحیم ) فضیلت یافته و آیه هفتم آن است . (بحارالانوار ، ج 85 ، ص 59) .

27 - تفسیر اجمالی سوره حمد