- مقدّمه 1
- سوگندهای پرمعنای قرآن 1
- تفاوت تفسیر موضوعی و ترتیبی 1
- عظمت قرآن مجید 2
- توضیح 6
- تفکّر و تأمّل در مضامین آیات قرآن 6
- 1. حکم شرعی سوگند یاد کردن 8
- 2. سوگند به غیر خدا 16
- 3. ماهیّت و محتوای سوگند 22
- 4. فلسفه سوگندهای خداوند 23
- 5. شیوه های بحث از قسم های قرآن 30
- مقدمه 32
- فصل اول: قسمهای یازده گانه و تهذیب نفس 32
- اشاره 33
- نکته اوّل:آنچه خداوند بدان سوگند خورده است 33
- خورشید عالمتاب 34
- آثار و اسرار نور خورشید 36
- سوگند به ماه 40
- گوشه ای از برکات کره ماه 42
- سوگند به روح انسان 45
- روح در قرآن 48
- توضیح 55
- نکته دوم: آنچه خداوند برای آن سوگند خورده است 55
- اهمیّت تزکیه نفس 56
- تزکیه در کلام پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) 59
- پاکسازی نفس 60
- راه پاک ماندن 60
- راه تهذیب نفس 61
- سیر و سلوک 62
- برنامه چهارمادّه ای! 66
- آثار تهذیب نفس در دنیا 70
- میوه های معنوی تهذیب نفس 72
- نکته سوم: رابطه «مُقْسَمٌ بِه» و «مُقْسَمٌ لَهُ» 76
- فصل دوم: سوگندهای پنجگانه 78
- اشاره 78
- 1. سوگندهای سوره طور 78
- شرح و تفسیر 79
- تفسیر اوّل: زندگی بنی اسرائیل 79
- تفسیر دوم: مقدّسات تشریعی و تکوینی 81
- تفسیر سوم: تفسیری متفاوت 83
- تفسیر مقسم له 87
- رابطه قسم ها با مقسم له 90
- توضیح 91
- 2. سوگندهای سوره مرسلات 91
- نکته اوّل: شرح و تفسیر سوگندها 91
- نکته دوم: تفسیر مقسم به 96
- نکته سوم: پیوند قسم ها با مقسم به 97
- اشاره 97
- تفسیر دوم: فرشتگان فرمانبردار 98
- 3. سوگندهای سوره نازعات 107
- توضیح 107
- تفسیر اوّل: گروههای از فرشتگان 107
- تفسیر دوم: مجاهدان راه خدا 114
- اشاره 122
- 4. سوگندهای سوره فجر 122
- شرح و تفسیر: تفکّر و اندیشه 122
- توضیح 122
- سوگندهای پنجگانه و اعمال حج 123
- اسرار مراسم حج 125
- فلسفه اعمال حج 127
- تفسیرهای مختلف، برای آیه واحد! 130
- تفسیر دوم: تفسیری وسیع تر 132
- توضیح 132
- تفسیرهای دیگری برای فجر 136
- مقسم له 138
- پیام سوگندهای پنجگانه و مقسم له 140
- 1. سوگندهای سوره ذاریات 146
- فصل سوم: سوگندهای چهارگانه 146
- اشاره 146
- سوگندهای مبهم 147
- مقسم له: اهمیّت معاد 149
- توضیح 154
- 2. سوگندهای سوره انشقاق 154
- نکات چهارگانه 154
- سوگندهای چهارگانه 158
- شرح و تفسیر مقسم له 161
- آینه عبرت! 163
- شرح و تفسیر سوگندهای چهارگانه 165
- توضیح 165
- 3. سوگندهای سوره بروج 165
- شرح و تفسیر مقسم له 168
- رابطه قسم ها و مقسم له 169
- توضیح 171
- نظریّات سه گانه در تفسیر قسم های چهارگانه 171
- 4. سوگندهای سوره تین 171
- مقسم له 176
- نقش مهمّ دوست 183
- ایمان و عمل صالح، ارکان اساسی احسن تقویم 186
- تعریف ایمان 188
- عمل صالح چیست؟ 189
- گستره عمل صالح 193
- فصل چهارم: سوگندهای سه گانه 196
- توضیح 196
- چرا سوگند به مکّه؟ 196
- 1. سوگندهای سوره بلد 196
- کدام پدر و فرزند؟ 198
- فلسفه سوگندهای سه گانه 199
- دنیای عجیب جنین 200
- این همه سوگند برای چه؟ 201
- توضیح 202
- رنجها و بلاها و مشکلات 202
- 1. بیدار کردن انسان از خواب غفلت 203
- 2. تقویت روح و جسم انسان 205
- 3. مشکلات خود ساخته 206
- 4. نتیجه گناهان 207
- 5. بازگشت بسوی خدا 208
- 6. بلایا برای آزمایش 209
- 7. مشکل ظاهری و نعمت واقعی 209
- اشاره 210
- تفاوت سوره های مکّی و مدنی 210
- 2. سوگندهای سوره صافّات 210
- تفاسیر سه گانه، برای سوگندهای سه گانه 212
- مقسم له، یا چیزی که برای آن سوگند یاد شده 217
- حدیث طلا و نقره! 224
- توضیح 226
- 3. سوگندهای سوره مدّثر 226
- اوّلین سوره ای که بر پیامبر نازل شد! 227
- سوگند اوّل: قسم به ماه 228
- سوگندهای سه گانه 228
- سوگند دوم: قسم به شب 231
- ارتباط سوگندهای سه گانه 236
- سوگند سوم: قسم به روشنایی صبح 236
- مقسم له (آنچه برای آن سوگند خورده شده): 238
- نشانه های دوازده گانه آغاز قیامت 241
- توضیح 241
- 4. سوگندهای سوره تکویر 241
- سوگندهای سه گانه 242
- این همه قسم برای چه؟ 246
- هدایتهای قرآن 248
- آسمان در قرآن 252
- توضیح 255
- 5. سوگندهای سوره لیل 255
- سوگند اوّل و دوم: قسم به شب و روز 256
- توضیح 258
- سوگند سوم: قسم به جنس نر و ماده 258
- دو جنسی ها و تغییر جنسیّت 259
- زمامدار مسلمین 261
- شأن نزول 263
- اشاره 265
- مقسم له 265
- توصیف سخاوت از زبان معصومین(علیهم السلام) 266
- سخاوتمند حقیقی 268
- توضیح 271
- 6. سوگندهای سوره والعادیات 271
- شأن نزول: غزوه ذات السلاسل، یا مراسم حج؟ 271
- ادلّه طرفداران مکّی بودن سوره عادیات 273
- دلیل طرفداران مدنی بودن این سوره 274
- شرح و تفسیر قسمهای سه گانه 274
- جهاد در قرآن مجید 276
- این سوگندها برای چیست؟ 279
- فصل پنجم: سوگندهای دوگانه 284
- توضیح 284
- 1. سوگندهای سوره قلم 284
- سوگند اوّل: قسم به قلم 284
- سوگند دوم: قسم به «ما یسطرون» 286
- این سوگندها برای چه؟ 292
- اشاره 292
- اشاره 293
- مقسم له اوّل: برچسبهای ناروا 293
- فلسفه برچسب ها 296
- فلسفه برچسب جادوگری 297
- فلسفه برچسب کهانت 300
- فلسفه برچسب شاعر 303
- مقسم له دوم: پاداش پیامبر(صلی الله علیه وآله) 304
- مقسم له سوم: اخلاق پیامبر(صلی الله علیه وآله) 305
- اشاره 305
- عفو و بخشش پیامبر(صلی الله علیه وآله) 306
- تفسیر اخلاق عظیم 309
- اخلاق اسلامی 310
- اخلاق اسلامی در جامعه اسلامی 312
- 2. سوگندهای سوره حاقّه 314
- توضیح 314
- سعادت و ابزار آن 315
- چشم، یکی از مهمترین ابزارهای شناخت 315
- سوگندهای دوگانه:دیدنیها و نادیدنیها 317
- شکر نعمت ولایت 318
- این سوگندهای مهم برای چه؟ 320
- 3. سوگندهای سوره قیامت 323
- سوگند اوّل: قسم به روز قیامت 323
- توضیح 323
- سوگند دوم: قسم به وجدان بیدار 325
- مقسم له: معاد 330
- توضیح 335
- 4. سوگندهای سوره طارق 335
- فلسفه سوگند به آسمان و ستارگان درخشان 338
- هدف از سوگندها : توجه به معاد وقیامت 341
- چگونگی معاد و بازگشت انسانها 344
- 5. سوگندهای سوره ضحی 346
- تفاوت های سوره های مکّی و مدنی 346
- توضیح 346
- شأن نزول: قطع موقّت وحی 347
- سوگند به روز و شب برای چه؟ 349
- اشاره 349
- شرح و تفسیر سوگندها 349
- آزار و اذیّتهای مشرکان 351
- عاقبت به خیری 351
- محبّتهای خداوند 351
- نعمت اوّل: پناه دادن به هنگام یتیمی! 355
- توضیح 355
- سه نعمت بزرگ و سه وظیفه حسّاس 355
- نعمت دوم: یافتن به هنگام گم شدن! 356
- نعمت سوم: کمک های مالی 357
- وظیفه اوّل: اکرام یتیمان 359
- وظیفه دوم: رسیدگی به نیازمندان 361
- وظیفه سوم: بیان نعمتهای الهی و شکر آن 363
- شکر نعمت در روایات معصومین(علیهم السلام): 365
- اسلام آیین خشونت یا رحمت؟ 366
- 1. سوگند سوره نحل 367
- فصل ششم: سوگندهای یگانه 367
- اشاره 367
- سخنی پیرامون واژه «الله» 368
- شرح و تفسیر آیه 368
- بدعت مشروع و نامشروع! 370
- بدعت در آیات قرآن 373
- وظیفه دانشمندان در مقابل بدعتها 375
- منشأ مشکلات عصر جاهلیّت 376
- بدعت خاص و عام 377
- آثار و عواقب بدعت! 379
- سرچشمه بدعت 382
- 2. سوگند دوم سوره نحل 383
- توضیح 383
- اتمام حجّت با آمدن پیامبران 384
- تسویلات شیطانی 386
- تسویلات شیاطین عصر ما 387
- گناه در لباس عبادت! 388
- مبادی تزیین اعمال 390
- شأن نزول: اختلاف زبیر و حاطب 395
- اشاره 395
- 3. سوگند سوره نساء 395
- سوگند به ربّ 396
- مقام تسلیم 397
- 4. سوگند سوره حجر 400
- توضیح 406
- شرح و تفسیر آیه سوگند: معاد جسمانی 406
- 5. سوگند سوره مریم 406
- نکات قابل ملاحظه 409
- حقیقت تقوا 411
- تقوا از دیدگاه امام صادق(علیه السلام) 413
- تقوا در نظر امام المتّقین 414
- توضیح 415
- شرح و تفسیر: نشانه های سه گانه توحید 415
- 6. سوگند سوره ذاریات 415
- تقدیر روزی یا تلاش برای روزی؟ 419
- معضل بیکاری و وظیفه مسئولین 421
- مباحث تکمیلی 422
- 7. سوگند سوره معارج 429
- توضیح 429
- شرح و تفسیر 429
- تأثیر ایمان به معاد در زندگی حضرت علی(علیه السلام) 433
- آثار ایمان به معاد 433
- توضیح 438
- قصه عذاب قوم لوط 438
- 8. سوگند سوره حجر 438
- درس های عبرت داستان قوم لوط 440
- مستی دنیای امروز 444
- 9 تا 12. سوگند سوره های یس، صاد، ق و دخان 446
- عصر در لغت 454
- اشاره 454
- 13. سوگند سوره عصر 454
- 1. غروب آفتاب 455
- عصر در کلمات مفسّران 455
- اشاره 455
- 2. مجموعه تاریخ بشر 456
- 3. عصر قیام پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) 463
- 4. عصر قیام حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) 465
- 5. وجود انسان 466
- 6. فشارها و حوادث 468
- 7. نماز عصر 469
- کدام تفسیر صحیح است؟ 471
- دستور العمل های چهار مادّه ای 474
- 1. ایمان 474
- اشاره 474
- 2. عمل صالح 477
- 3. تواصی به حقّ 479
- 4. تواصی به صبر 483
- توضیح 487
- 14 و 15. سوگند سوره نجم و واقعه 487
- اهمیّت کارهای زیربنایی 488
- کدام ستاره؟ 489
- لحظه غروب ستارگان 489
- سوگند به مدار ستارگان 490
- آنچه برای آن قسم یاد شده است 491
- قرآن کریم 492
- اشاره 495
- حُبُک، معجزه علمی قرآن! 495
- 16. سوگند سوره ذاریات 495
- لجاجت و تعصّب 499
این مجازاتها که نتیجه گناهان انسان است گاه به صورت بلایای طبیعی، گاه به شکل سلب توفیق، گاه در چهره قساوت قلب، و گاه به اَشکال دیگر جلوه می نماید. برخی از زوّار خانه خدا را مشاهده کردم که علیرغم اینکه سفر اوّل آنها بود از زیارت کعبه مقدّس هیچ لذّتی نمی بردند، و این سفر معنوی کمترین تأثیر و تغییری در آنها ایجاد نکرده بود! چرا که گذشته آنها پرونده سیاهی را تشکیل داده بود که حاصل آن سلب توفیق و قساوت
قلب بود.
5. بازگشت بسوی خدا
خداوند برای اینکه بندگانش را به در خانه اش آورد، و به آنها محبّت کند، و رحمتش را شامل حالشان گرداند، گاه آنان را مبتلا به مشکلاتی می کند.
در آیه شریفه 94 سوره اعراف می خوانیم:
«(وَمَا أَرْسَلْنَا فِی قَرْیَه مِّنْ نَّبِیّ إِلاَّ أَخَذْنَا أَهْلَهَا بِالْبَأْسَاءِ وَالضَّرَّاءِ لَعَلَّهُمْ یَضَّرَّعُونَ); و ما در هیچ شهر و آبادی پیامبری نفرستادیم مگر اینکه اهل آن را به ناراحتیها و خسارتها گرفتار ساختیم; شاید (به خود آیند و بسوی خدا) باز گردند و تضرّع کنند!».
و این در حقیقت همان قاعده لطف است که در علم کلام و اصول عقاید به آن استدلال می شود. یعنی خداوند متعال زمینه های هدایت مردم را سمت صراط مستقیم فراهم می سازد و مقدّمات آن را فراهم می گرداند.
در روایات اسلامی آمده است که در آستانه قیام امام زمان(عجّل الله تعالی فرجه الشریف) مردم گرفتار مشکلات عظیم و مهمّی می شوند، به گونه ای که دستشان از همه جا کوتاه، و امیدشان از همه جا قطع می گردد.(1) تا مردم بدانند عالَم اسباب عالَم کوچکی است، و مهم، مسبّب الاسباب است. اگر او اراده کند مقتدرترین دولتهای عالم علیرغم همه پیشرفتی که در صنعت و دیگر زمینه ها داشته، در مقابل طوفان کاترینا و ریتا عاجز و ناتوان خواهد شد. به گونه ای که گویا همانند انسان های ما قبل
1 . اصول کافی، ج 1، کتاب الحجّه، باب التمحیص والامتحان، ح 3 و 6.